UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3564
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
svabalaṃ vyathitaṃ dṛṣṭvā tumulaṃ lomaharṣaṇam / (1.1)
Par.?
bhrātṝṃśca nihatān dṛṣṭvā śakratulyaparākramān // (1.2)
Par.?
pitṛvyau cāpi saṃdṛśya samare saṃniṣūditau / (2.1)
Par.?
mahodaramahāpārśvau bhrātarau rākṣasarṣabhau // (2.2)
Par.?
cukopa ca mahātejā brahmadattavaro yudhi / (3.1)
Par.?
atikāyo 'drisaṃkāśo devadānavadarpahā // (3.2)
Par.?
sa bhāskarasahasrasya saṃghātam iva bhāsvaram / (4.1)
Par.?
ratham āsthāya śakrārir abhidudrāva vānarān // (4.2)
Par.?
sa visphārya mahaccāpaṃ kirīṭī mṛṣṭakuṇḍalaḥ / (5.1)
Par.?
nāma viśrāvayāmāsa nanāda ca mahāsvanam // (5.2)
Par.?
tena siṃhapraṇādena nāmaviśrāvaṇena ca / (6.1)
Par.?
jyāśabdena ca bhīmena trāsayāmāsa vānarān // (6.2)
Par.?
te tasya rūpam ālokya yathā viṣṇostrivikrame / (7.1)
Par.?
bhayārtā vānarāḥ sarve vidravanti diśo daśa // (7.2)
Par.?
te 'tikāyaṃ samāsādya vānarā mūḍhacetasaḥ / (8.1)
Par.?
śaraṇyaṃ śaraṇaṃ jagmur lakṣmaṇāgrajam āhave // (8.2)
Par.?
tato 'tikāyaṃ kākutstho rathasthaṃ parvatopamam / (9.1)
Par.?
dadarśa dhanvinaṃ dūrād garjantaṃ kālameghavat // (9.2)
Par.?
sa taṃ dṛṣṭvā mahātmānaṃ rāghavastu suvismitaḥ / (10.1)
Par.?
vānarān sāntvayitvā tu vibhīṣaṇam uvāca ha // (10.2)
Par.?
ko 'sau parvatasaṃkāśo dhanuṣmān harilocanaḥ / (11.1)
Par.?
yukte hayasahasreṇa viśāle syandane sthitaḥ // (11.2)
Par.?
ya eṣa niśitaiḥ śūlaiḥ sutīkṣṇaiḥ prāsatomaraiḥ / (12.1)
Par.?
arciṣmadbhir vṛto bhāti bhūtair iva maheśvaraḥ // (12.2)
Par.?
kālajihvāprakāśābhir ya eṣo 'bhivirājate / (13.1)
Par.?
āvṛto rathaśaktībhir vidyudbhir iva toyadaḥ // (13.2)
Par.?
dhanūṃṣi cāsya sajyāni hemapṛṣṭhāni sarvaśaḥ / (14.1)
Par.?
śobhayanti rathaśreṣṭhaṃ śakrapātam ivāmbaram // (14.2)
Par.?
ka eṣa rakṣaḥśārdūlo raṇabhūmiṃ virājayan / (15.1)
Par.?
abhyeti rathināṃ śreṣṭho rathenādityatejasā // (15.2)
Par.?
dhvajaśṛṅgapratiṣṭhena rāhuṇābhivirājate / (16.1)
Par.?
sūryaraśmiprabhair bāṇair diśo daśa virājayan // (16.2)
Par.?
triṇataṃ meghanirhrādaṃ hemapṛṣṭham alaṃkṛtam / (17.1)
Par.?
śatakratudhanuḥprakhyaṃ dhanuścāsya virājate // (17.2)
Par.?
sadhvajaḥ sapatākaśca sānukarṣo mahārathaḥ / (18.1)
Par.?
catuḥsādisamāyukto meghastanitanisvanaḥ // (18.2)
Par.?
viṃśatir daśa cāṣṭau ca tūṇīrā ratham āsthitāḥ / (19.1)
Par.?
kārmukāṇi ca bhīmāni jyāśca kāñcanapiṅgalāḥ // (19.2)
Par.?
dvau ca khaḍgau rathagatau pārśvasthau pārśvaśobhinau / (20.1)
Par.?
caturhastatsarucitau vyaktahastadaśāyatau // (20.2)
Par.?
raktakaṇṭhaguṇo dhīro mahāparvatasaṃnibhaḥ / (21.1)
Par.?
kālaḥ kālamahāvaktro meghastha iva bhāskaraḥ // (21.2)
Par.?
kāñcanāṅgadanaddhābhyāṃ bhujābhyām eṣa śobhate / (22.1)
Par.?
śṛṅgābhyām iva tuṅgābhyāṃ himavān parvatottamaḥ // (22.2)
Par.?
kuṇḍalābhyāṃ tu yasyaitad bhāti vaktraṃ śubhekṣaṇam / (23.1)
Par.?
punarvasvantaragataṃ pūrṇabimbam ivaindavam // (23.2)
Par.?
ācakṣva me mahābāho tvam enaṃ rākṣasottamam / (24.1)
Par.?
yaṃ dṛṣṭvā vānarāḥ sarve bhayārtā vidrutā diśaḥ // (24.2)
Par.?
sa pṛṣṭo rājaputreṇa rāmeṇāmitatejasā / (25.1)
Par.?
ācacakṣe mahātejā rāghavāya vibhīṣaṇaḥ // (25.2)
Par.?
daśagrīvo mahātejā rājā vaiśravaṇānujaḥ / (26.1)
Par.?
bhīmakarmā mahotsāho rāvaṇo rākṣasādhipaḥ // (26.2)
Par.?
tasyāsīd vīryavān putro rāvaṇapratimo raṇe / (27.1)
Par.?
vṛddhasevī śrutadharaḥ sarvāstraviduṣāṃ varaḥ // (27.2)
Par.?
aśvapṛṣṭhe rathe nāge khaḍge dhanuṣi karṣaṇe / (28.1)
Par.?
bhede sāntve ca dāne ca naye mantre ca saṃmataḥ // (28.2)
Par.?
yasya bāhuṃ samāśritya laṅkā bhavati nirbhayā / (29.1)
Par.?
tanayaṃ dhānyamālinyā atikāyam imaṃ viduḥ // (29.2)
Par.?
etenārādhito brahmā tapasā bhāvitātmanā / (30.1)
Par.?
astrāṇi cāpyavāptāni ripavaśca parājitāḥ // (30.2)
Par.?
surāsurair avadhyatvaṃ dattam asmai svayambhuvā / (31.1)
Par.?
etacca kavacaṃ divyaṃ rathaścaiṣo 'rkabhāskaraḥ // (31.2)
Par.?
etena śataśo devā dānavāśca parājitāḥ / (32.1)
Par.?
rakṣitāni ca rakṣāṃsi yakṣāścāpi niṣūditāḥ // (32.2)
Par.?
vajraṃ viṣṭambhitaṃ yena bāṇair indrasya dhīmataḥ / (33.1)
Par.?
pāśaḥ salilarājasya yuddhe pratihatastathā // (33.2)
Par.?
eṣo 'tikāyo balavān rākṣasānām atharṣabhaḥ / (34.1)
Par.?
rāvaṇasya suto dhīmān devadānavadarpahā // (34.2)
Par.?
tad asmin kriyatāṃ yatnaḥ kṣipraṃ puruṣapuṃgava / (35.1)
Par.?
purā vānarasainyāni kṣayaṃ nayati sāyakaiḥ // (35.2)
Par.?
tato 'tikāyo balavān praviśya harivāhinīm / (36.1)
Par.?
visphārayāmāsa dhanur nanāda ca punaḥ punaḥ // (36.2)
Par.?
taṃ bhīmavapuṣaṃ dṛṣṭvā rathasthaṃ rathināṃ varam / (37.1)
Par.?
abhipetur mahātmāno ye pradhānāḥ plavaṃgamāḥ // (37.2)
Par.?
kumudo dvivido maindo nīlaḥ śarabha eva ca / (38.1)
Par.?
pādapair giriśṛṅgaiśca yugapat samabhidravan // (38.2)
Par.?
teṣāṃ vṛkṣāṃśca śailāṃśca śaraiḥ kāñcanabhūṣaṇaiḥ / (39.1)
Par.?
atikāyo mahātejāś cichedāstravidāṃ varaḥ // (39.2)
Par.?
tāṃścaiva sarvān sa harīñ śaraiḥ sarvāyasair balī / (40.1)
Par.?
vivyādhābhimukhaḥ saṃkhye bhīmakāyo niśācaraḥ // (40.2)
Par.?
te 'rditā bāṇavarṣeṇa bhinnagātrāḥ plavaṃgamāḥ / (41.1)
Par.?
na śekur atikāyasya pratikartuṃ mahāraṇe // (41.2)
Par.?
tat sainyaṃ harivīrāṇāṃ trāsayāmāsa rākṣasaḥ / (42.1)
Par.?
mṛgayūtham iva kruddho harir yauvanam āsthitaḥ // (42.2)
Par.?
sa rākṣasendro harisainyamadhye nāyudhyamānaṃ nijaghāna kaṃcit / (43.1)
Par.?
upetya rāmaṃ sadhanuḥkalāpī sagarvitaṃ vākyam idaṃ babhāṣe // (43.2)
Par.?
rathe sthito 'haṃ śaracāpapāṇir na prākṛtaṃ kaṃcana yodhayāmi / (44.1)
Par.?
yasyāsti śaktir vyavasāyayuktā dadātu me kṣipram ihādya yuddham // (44.2)
Par.?
tat tasya vākyaṃ bruvato niśamya cukopa saumitrir amitrahantā / (45.1)
Par.?
amṛṣyamāṇaśca samutpapāta jagrāha cāpaṃ ca tataḥ smayitvā // (45.2)
Par.?
kruddhaḥ saumitrir utpatya tūṇād ākṣipya sāyakam / (46.1)
Par.?
purastād atikāyasya vicakarṣa mahad dhanuḥ // (46.2)
Par.?
pūrayan sa mahīṃ śailān ākāśaṃ sāgaraṃ diśaḥ / (47.1)
Par.?
jyāśabdo lakṣmaṇasyograstrāsayan rajanīcarān // (47.2)
Par.?
saumitreścāpanirghoṣaṃ śrutvā pratibhayaṃ tadā / (48.1)
Par.?
visiṣmiye mahātejā rākṣasendrātmajo balī // (48.2)
Par.?
athātikāyaḥ kupito dṛṣṭvā lakṣmaṇam utthitam / (49.1)
Par.?
ādāya niśitaṃ bāṇam idaṃ vacanam abravīt // (49.2)
Par.?
bālastvam asi saumitre vikrameṣvavicakṣaṇaḥ / (50.1)
Par.?
gaccha kiṃ kālasadṛśaṃ māṃ yodhayitum icchasi // (50.2)
Par.?
na hi madbāhusṛṣṭānām astrāṇāṃ himavān api / (51.1)
Par.?
soḍhum utsahate vegam antarikṣam atho mahī // (51.2)
Par.?
sukhaprasuptaṃ kālāgniṃ prabodhayitum icchasi / (52.1)
Par.?
nyasya cāpaṃ nivartasva mā prāṇāñ jahi madgataḥ // (52.2)
Par.?
athavā tvaṃ pratiṣṭabdho na nivartitum icchasi / (53.1)
Par.?
tiṣṭha prāṇān parityajya gamiṣyasi yamakṣayam // (53.2)
Par.?
paśya me niśitān bāṇān aridarpaniṣūdanān / (54.1)
Par.?
īśvarāyudhasaṃkāśāṃstaptakāñcanabhūṣaṇān // (54.2)
Par.?
eṣa te sarpasaṃkāśo bāṇaḥ pāsyati śoṇitam / (55.1)
Par.?
mṛgarāja iva kruddho nāgarājasya śoṇitam // (55.2)
Par.?
śrutvātikāyasya vacaḥ saroṣaṃ sagarvitaṃ saṃyati rājaputraḥ / (56.1)
Par.?
sa saṃcukopātibalo bṛhacchrīr uvāca vākyaṃ ca tato mahārtham // (56.2)
Par.?
na vākyamātreṇa bhavān pradhāno na katthanāt satpuruṣā bhavanti / (57.1)
Par.?
mayi sthite dhanvini bāṇapāṇau vidarśayasvātmabalaṃ durātman // (57.2)
Par.?
karmaṇā sūcayātmānaṃ na vikatthitum arhasi / (58.1)
Par.?
pauruṣeṇa tu yo yuktaḥ sa tu śūra iti smṛtaḥ // (58.2)
Par.?
sarvāyudhasamāyukto dhanvī tvaṃ ratham āsthitaḥ / (59.1)
Par.?
śarair vā yadi vāpyastrair darśayasva parākramam // (59.2)
Par.?
tataḥ śiraste niśitaiḥ pātayiṣyāmyahaṃ śaraiḥ / (60.1)
Par.?
mārutaḥ kālasampakvaṃ vṛntāt tālaphalaṃ yathā // (60.2)
Par.?
adya te māmakā bāṇāstaptakāñcanabhūṣaṇāḥ / (61.1)
Par.?
pāsyanti rudhiraṃ gātrād bāṇaśalyāntarotthitam // (61.2)
Par.?
bālo 'yam iti vijñāya na māvajñātum arhasi / (62.1)
Par.?
bālo vā yadi vā vṛddho mṛtyuṃ jānīhi saṃyuge // (62.2)
Par.?
lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā hetumat paramārthavat / (63.1)
Par.?
atikāyaḥ pracukrodha bāṇaṃ cottamam ādade // (63.2) Par.?
tato vidyādharā bhūtā devā daityā maharṣayaḥ / (64.1)
Par.?
guhyakāśca mahātmānastad yuddhaṃ dadṛśustadā // (64.2)
Par.?
tato 'tikāyaḥ kupitaścāpam āropya sāyakam / (65.1)
Par.?
lakṣmaṇasya pracikṣepa saṃkṣipann iva cāmbaram // (65.2)
Par.?
tam āpatantaṃ niśitaṃ śaram āśīviṣopamam / (66.1)
Par.?
ardhacandreṇa cicheda lakṣmaṇaḥ paravīrahā // (66.2)
Par.?
taṃ nikṛttaṃ śaraṃ dṛṣṭvā kṛttabhogam ivoragam / (67.1)
Par.?
atikāyo bhṛśaṃ kruddhaḥ pañcabāṇān samādade // (67.2)
Par.?
tāñ śarān sampracikṣepa lakṣmaṇāya niśācaraḥ / (68.1)
Par.?
tān aprāptāñ śaraistīkṣṇaiścicheda bharatānujaḥ // (68.2)
Par.?
sa tāṃśchittvā śaraistīkṣṇair lakṣmaṇaḥ paravīrahā / (69.1)
Par.?
ādade niśitaṃ bāṇaṃ jvalantam iva tejasā // (69.2)
Par.?
tam ādāya dhanuḥśreṣṭhe yojayāmāsa lakṣmaṇaḥ / (70.1)
Par.?
vicakarṣa ca vegena visasarja ca sāyakam // (70.2)
Par.?
pūrṇāyatavisṛṣṭena śareṇānataparvaṇā / (71.1)
Par.?
lalāṭe rākṣasaśreṣṭham ājaghāna sa vīryavān // (71.2)
Par.?
sa lalāṭe śaro magnastasya bhīmasya rakṣasaḥ / (72.1)
Par.?
dadṛśe śoṇitenāktaḥ pannagendra ivāhave // (72.2)
Par.?
rākṣasaḥ pracakampe ca lakṣmaṇeṣuprakampitaḥ / (73.1)
Par.?
rudrabāṇahataṃ bhīmaṃ yathā tripuragopuram // (73.2)
Par.?
cintayāmāsa cāśvasya vimṛśya ca mahābalaḥ / (74.1)
Par.?
sādhu bāṇanipātena ślāghanīyo 'si me ripuḥ // (74.2)
Par.?
vicāryaivaṃ vinamyāsyaṃ vinamya ca bhujāvubhau / (75.1)
Par.?
sa rathopastham āsthāya rathena pracacāra ha // (75.2)
Par.?
ekaṃ trīn pañca sapteti sāyakān rākṣasarṣabhaḥ / (76.1)
Par.?
ādade saṃdadhe cāpi vicakarṣotsasarja ca // (76.2)
Par.?
te bāṇāḥ kālasaṃkāśā rākṣasendradhanuścyutāḥ / (77.1)
Par.?
hemapuṅkhā raviprakhyāścakrur dīptam ivāmbaram // (77.2)
Par.?
tatastān rākṣasotsṛṣṭāñ śaraughān rāvaṇānujaḥ / (78.1)
Par.?
asaṃbhrāntaḥ pracicheda niśitair bahubhiḥ śaraiḥ // (78.2)
Par.?
tāñ śarān yudhi samprekṣya nikṛttān rāvaṇātmajaḥ / (79.1)
Par.?
cukopa tridaśendrārir jagrāha niśitaṃ śaram // (79.2)
Par.?
sa saṃdhāya mahātejāstaṃ bāṇaṃ sahasotsṛjat / (80.1)
Par.?
tataḥ saumitrim āyāntam ājaghāna stanāntare // (80.2)
Par.?
atikāyena saumitristāḍito yudhi vakṣasi / (81.1)
Par.?
susrāva rudhiraṃ tīvraṃ madaṃ matta iva dvipaḥ // (81.2)
Par.?
sa cakāra tadātmānaṃ viśalyaṃ sahasā vibhuḥ / (82.1)
Par.?
jagrāha ca śaraṃ tīkṣṇam astreṇāpi samādadhe // (82.2)
Par.?
āgneyena tadāstreṇa yojayāmāsa sāyakam / (83.1)
Par.?
sa jajvāla tadā bāṇo dhanuścāsya mahātmanaḥ // (83.2)
Par.?
atikāyo 'titejasvī sauram astraṃ samādade / (84.1)
Par.?
tena bāṇaṃ bhujaṃgābhaṃ hemapuṅkham ayojayat // (84.2)
Par.?
tatastaṃ jvalitaṃ ghoraṃ lakṣmaṇaḥ śaram āhitam / (85.1)
Par.?
atikāyāya cikṣepa kāladaṇḍam ivāntakaḥ // (85.2)
Par.?
āgneyenābhisaṃyuktaṃ dṛṣṭvā bāṇaṃ niśācaraḥ / (86.1)
Par.?
utsasarja tadā bāṇaṃ dīptaṃ sūryāstrayojitam // (86.2)
Par.?
tāvubhāvambare bāṇāvanyonyam abhijaghnatuḥ / (87.1)
Par.?
tejasā saṃpradīptāgrau kruddhāviva bhujaṃgamau // (87.2)
Par.?
tāvanyonyaṃ vinirdahya petatur dharaṇītale / (88.1)
Par.?
nirarciṣau bhasmakṛtau na bhrājete śarottamau // (88.2)
Par.?
tato 'tikāyaḥ saṃkruddhastvastram aiṣīkam utsṛjat / (89.1)
Par.?
tat pracicheda saumitrir astram aindreṇa vīryavān // (89.2)
Par.?
aiṣīkaṃ nihataṃ dṛṣṭvā kumāro rāvaṇātmajaḥ / (90.1)
Par.?
yāmyenāstreṇa saṃkruddho yojayāmāsa sāyakam // (90.2)
Par.?
tatastad astraṃ cikṣepa lakṣmaṇāya niśācaraḥ / (91.1)
Par.?
vāyavyena tad astraṃ tu nijaghāna sa lakṣmaṇaḥ // (91.2)
Par.?
athainaṃ śaradhārābhir dhārābhir iva toyadaḥ / (92.1)
Par.?
abhyavarṣata saṃkruddho lakṣmaṇo rāvaṇātmajam // (92.2)
Par.?
te 'tikāyaṃ samāsādya kavace vajrabhūṣite / (93.1)
Par.?
bhagnāgraśalyāḥ sahasā petur bāṇā mahītale // (93.2)
Par.?
tānmoghān abhisamprekṣya lakṣmaṇaḥ paravīrahā / (94.1)
Par.?
abhyavarṣata bāṇānāṃ sahasreṇa mahāyaśāḥ // (94.2)
Par.?
sa varṣyamāṇo bāṇaughair atikāyo mahābalaḥ / (95.1)
Par.?
avadhyakavacaḥ saṃkhye rākṣaso naiva vivyathe // (95.2)
Par.?
na śaśāka rujaṃ kartuṃ yudhi tasya narottamaḥ / (96.1)
Par.?
athainam abhyupāgamya vāyur vākyam uvāca ha // (96.2)
Par.?
brahmadattavaro hyeṣa avadhyakavacāvṛtaḥ / (97.1)
Par.?
brāhmeṇāstreṇa bhinddhyenam eṣa vadhyo hi nānyathā // (97.2)
Par.?
tataḥ sa vāyor vacanaṃ niśamya saumitrir indrapratimānavīryaḥ / (98.1)
Par.?
samādade bāṇam amoghavegaṃ tad brāhmam astraṃ sahasā niyojya // (98.2)
Par.?
tasmin varāstre tu niyujyamāne saumitriṇā bāṇavare śitāgre / (99.1)
Par.?
diśaḥ sacandrārkamahāgrahāśca nabhaśca tatrāsa rarāsa corvī // (99.2)
Par.?
taṃ brahmaṇo 'streṇa niyujya cāpe śaraṃ supuṅkhaṃ yamadūtakalpam / (100.1)
Par.?
saumitrir indrārisutasya tasya sasarja bāṇaṃ yudhi vajrakalpam // (100.2)
Par.?
taṃ lakṣmaṇotsṛṣṭam amoghavegaṃ samāpatantaṃ jvalanaprakāśam / (101.1)
Par.?
suvarṇavajrottamacitrapuṅkhaṃ tadātikāyaḥ samare dadarśa // (101.2)
Par.?
taṃ prekṣamāṇaḥ sahasātikāyo jaghāna bāṇair niśitair anekaiḥ / (102.1)
Par.?
sa sāyakastasya suparṇavegas tadātivegena jagāma pārśvam // (102.2)
Par.?
tam āgataṃ prekṣya tadātikāyo bāṇaṃ pradīptāntakakālakalpam / (103.1)
Par.?
jaghāna śaktyṛṣṭigadākuṭhāraiḥ śūlair halaiścāpyavipannaceṣṭaḥ // (103.2)
Par.?
tānyāyudhānyadbhutavigrahāṇi moghāni kṛtvā sa śaro 'gnidīptaḥ / (104.1)
Par.?
prasahya tasyaiva kirīṭajuṣṭaṃ tadātikāyasya śiro jahāra // (104.2)
Par.?
tacchiraḥ saśirastrāṇaṃ lakṣmaṇeṣuprapīḍitam / (105.1)
Par.?
papāta sahasā bhūmau śṛṅgaṃ himavato yathā // (105.2)
Par.?
praharṣayuktā bahavastu vānarāḥ prabuddhapadmapratimānanāstadā / (106.1)
Par.?
apūjayaṃllakṣmaṇam iṣṭabhāginaṃ hate ripau bhīmabale durāsade // (106.2)
Par.?
Duration=0.33332204818726 secs.