UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 2971
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
brahmaṇo mānasāḥ putrā viditāḥ ṣaṇ maharṣayaḥ / (1.2)
Par.?
ekādaśa sutāḥ sthāṇoḥ khyātāḥ paramamānasāḥ // (1.3)
Par.?
mṛgavyādhaśca śarvaśca nirṛtiśca mahāyaśāḥ / (2.1)
Par.?
ajaikapād ahirbudhnyaḥ pinākī ca paraṃtapaḥ // (2.2)
Par.?
dahano 'theśvaraścaiva kapālī ca mahādyutiḥ / (3.1)
Par.?
sthāṇur bhavaśca bhagavān rudrā ekādaśa smṛtāḥ // (3.2)
Par.?
marīcir aṅgirā atriḥ pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ / (4.1)
Par.?
ṣaḍ ete brahmaṇaḥ putrā vīryavanto maharṣayaḥ // (4.2)
Par.?
trayastvaṅgirasaḥ putrā loke sarvatra viśrutāḥ / (5.1)
Par.?
bṛhaspatir utathyaśca saṃvartaśca dhṛtavratāḥ // (5.2)
Par.?
atrestu bahavaḥ putrāḥ śrūyante manujādhipa / (6.1)
Par.?
sarve vedavidaḥ siddhāḥ śāntātmāno maharṣayaḥ // (6.2)
Par.?
rākṣasāstu pulastyasya vānarāḥ kiṃnarāstathā / (7.1)
Par.?
*
yakṣāśca manujavyāghra putrāstasya ca dhīmataḥ / (7.2)
Par.?
pulahasya mṛgāḥ siṃhā vyāghrāḥ kiṃpuruṣāstathā / (7.3)
Par.?
*
pulahasya sutā rājañ śarabhāśca prakīrtitāḥ / (7.4)
Par.?
*
siṃhāḥ kiṃpuruṣā vyāghrā ṛkṣā īhāmṛgāstathā // (7.5)
Par.?
kratoḥ kratusamāḥ putrāḥ pataṃgasahacāriṇaḥ / (8.1)
Par.?
viśrutās triṣu lokeṣu satyavrataparāyaṇāḥ // (8.2)
Par.?
dakṣastvajāyatāṅguṣṭhād dakṣiṇād bhagavān ṛṣiḥ / (9.1)
Par.?
brahmaṇaḥ pṛthivīpāla putraḥ putravatāṃ varaḥ // (9.2)
Par.?
vāmād ajāyatāṅguṣṭhād bhāryā tasya mahātmanaḥ / (10.1)
Par.?
tasyāṃ pañcāśataṃ kanyāḥ sa evājanayan muniḥ // (10.2)
Par.?
tāḥ sarvāstvanavadyāṅgyaḥ kanyāḥ kamalalocanāḥ / (11.1)
Par.?
putrikāḥ sthāpayāmāsa naṣṭaputraḥ prajāpatiḥ // (11.2)
Par.?
dadau sa daśa dharmāya saptaviṃśatim indave / (12.1)
Par.?
divyena vidhinā rājan kaśyapāya trayodaśa // (12.2)
Par.?
nāmato dharmapatnyastāḥ kīrtyamānā nibodha me / (13.1)
Par.?
kīrtir lakṣmīr dhṛtir medhā puṣṭiḥ śraddhā kriyā tathā // (13.2)
Par.?
buddhir lajjā matiścaiva patnyo dharmasya tā daśa / (14.1)
Par.?
dvārāṇyetāni dharmasya vihitāni svayaṃbhuvā // (14.2)
Par.?
saptaviṃśati somasya patnyo loke pariśrutāḥ / (15.1)
Par.?
kālasya nayane yuktāḥ somapatnyaḥ śubhavratāḥ / (15.2)
Par.?
sarvā nakṣatrayoginyo lokayātrāvidhau sthitāḥ // (15.3)
Par.?
pitāmaho munir devastasya putraḥ prajāpatiḥ / (16.1)
Par.?
tasyāṣṭau vasavaḥ putrāsteṣāṃ vakṣyāmi vistaram // (16.2)
Par.?
dharo dhruvaśca somaśca ahaścaivānilo 'nalaḥ / (17.1)
Par.?
pratyūṣaśca prabhāsaśca vasavo 'ṣṭāviti smṛtāḥ // (17.2)
Par.?
dhūmrāyāśca dharaḥ putro brahmavidyo dhruvastathā / (18.1)
Par.?
candramāstu manasvinyāḥ śvasāyāḥ śvasanastathā // (18.2)
Par.?
ratāyāścāpyahaḥ putraḥ śāṇḍilyāśca hutāśanaḥ / (19.1)
Par.?
pratyūṣaśca prabhāsaśca prabhātāyāḥ sutau smṛtau // (19.2)
Par.?
dharasya putro draviṇo hutahavyavahastathā / (20.1)
Par.?
*
āpasya putro vaitaṇḍyaḥ śramaśrānto munistathā / (20.2)
Par.?
dhruvasya putro bhagavān kālo lokaprakālanaḥ // (20.3)
Par.?
somasya tu suto varcā varcasvī yena jāyate / (21.1)
Par.?
manoharāyāḥ śiśiraḥ prāṇo 'tha ramaṇastathā // (21.2)
Par.?
ahnaḥ sutaḥ smṛto jyotiḥ śramaḥ śāntastathā muniḥ / (22.1)
Par.?
agneḥ putraḥ kumārastu śrīmāñ śaravaṇālayaḥ // (22.2)
Par.?
tasya śākho viśākhaśca naigameśaśca pṛṣṭhajaḥ / (23.1)
Par.?
kṛttikābhyupapatteśca kārttikeya iti smṛtaḥ // (23.2)
Par.?
anilasya śivā bhāryā tasyāḥ putraḥ purojavaḥ / (24.1)
Par.?
*
viśvakarmā mahābhāgo tasya putro manojavaḥ / (24.2)
Par.?
avijñātagatiścaiva dvau putrāvanilasya tu // (24.3)
Par.?
pratyūṣasya viduḥ putram ṛṣiṃ nāmnātha devalam / (25.1)
Par.?
dvau putrau devalasyāpi kṣamāvantau manīṣiṇau / (25.2)
Par.?
*
śaṅkhaśca likhitaścaiva sarvaśāstraviśāradau // (25.3)
Par.?
bṛhaspatestu bhaginī varastrī brahmacāriṇī / (26.1)
Par.?
yogasiddhā jagat sarvam asaktaṃ vicaratyuta / (26.2)
Par.?
prabhāsasya tu bhāryā sā vasūnām aṣṭamasya ha / (26.3)
Par.?
*
prāsūta viśvakarmāṇaṃ sarvaśilpavatāṃ varam // (26.4)
Par.?
viśvakarmā mahābhāgo jajñe śilpaprajāpatiḥ / (27.1)
Par.?
kartā śilpasahasrāṇāṃ tridaśānāṃ ca vardhakiḥ // (27.2)
Par.?
bhūṣaṇānāṃ ca sarveṣāṃ kartā śilpavatāṃ varaḥ / (28.1)
Par.?
yo divyāni vimānāni devatānāṃ cakāra ha // (28.2)
Par.?
manuṣyāścopajīvanti yasya śilpaṃ mahātmanaḥ / (29.1)
Par.?
pūjayanti ca yaṃ nityaṃ viśvakarmāṇam avyayam // (29.2)
Par.?
stanaṃ tu dakṣiṇaṃ bhittvā brahmaṇo naravigrahaḥ / (30.1)
Par.?
niḥsṛto bhagavān dharmaḥ sarvalokasukhāvahaḥ // (30.2)
Par.?
trayastasya varāḥ putrāḥ sarvabhūtamanoharāḥ / (31.1)
Par.?
śamaḥ kāmaśca harṣaśca tejasā lokadhāriṇaḥ // (31.2)
Par.?
kāmasya tu ratir bhāryā śamasya prāptir aṅganā / (32.1)
Par.?
nandī tu bhāryā harṣasya yatra lokāḥ pratiṣṭhitāḥ // (32.2)
Par.?
marīceḥ kaśyapaḥ putraḥ kaśyapasya surāsurāḥ / (33.1)
Par.?
jajñire nṛpaśārdūla lokānāṃ prabhavastu saḥ // (33.2)
Par.?
tvāṣṭrī tu savitur bhāryā vaḍavārūpadhāriṇī / (34.1)
Par.?
asūyata mahābhāgā sāntarikṣe 'śvināvubhau // (34.2)
Par.?
dvādaśaivāditeḥ putrāḥ śakramukhyā narādhipa / (35.1)
Par.?
teṣām avarajo viṣṇur yatra lokāḥ pratiṣṭhitāḥ // (35.2)
Par.?
trayastriṃśata ityete devāsteṣām ahaṃ tava / (36.1)
Par.?
anvayaṃ sampravakṣyāmi pakṣaiśca kulato gaṇān // (36.2)
Par.?
rudrāṇām aparaḥ pakṣaḥ sādhyānāṃ marutāṃ tathā / (37.1)
Par.?
vasūnāṃ bhārgavaṃ vidyād viśvedevāṃstathaiva ca // (37.2)
Par.?
vainateyastu garuḍo balavān aruṇastathā / (38.1)
Par.?
bṛhaspatiśca bhagavān ādityeṣveva gaṇyate // (38.2)
Par.?
aśvibhyāṃ guhyakān viddhi sarvauṣadhyastathā paśūn / (39.1)
Par.?
eṣa devagaṇo rājan kīrtitaste 'nupūrvaśaḥ / (39.2)
Par.?
yaṃ kīrtayitvā manujaḥ sarvapāpaiḥ pramucyate // (39.3)
Par.?
brahmaṇo hṛdayaṃ bhittvā niḥsṛto bhagavān bhṛguḥ / (40.1) Par.?
bhṛgoḥ putraḥ kavir vidvāñ śukraḥ kavisuto grahaḥ // (40.2)
Par.?
trailokyaprāṇayātrārthe varṣāvarṣe bhayābhaye / (41.1)
Par.?
svayaṃbhuvā niyuktaḥ san bhuvanaṃ paridhāvati // (41.2)
Par.?
yogācāryo mahābuddhir daityānām abhavad guruḥ / (42.1)
Par.?
surāṇāṃ cāpi medhāvī brahmacārī yatavrataḥ / (42.2)
Par.?
*
ṣaṇḍāmārkau prathamataḥ prathitāvugratejasau // (42.3)
Par.?
tasmin niyukte vibhunā yogakṣemāya bhārgave / (43.1)
Par.?
anyam utpādayāmāsa putraṃ bhṛgur aninditam // (43.2)
Par.?
cyavanaṃ dīptatapasaṃ dharmātmānaṃ manīṣiṇam / (44.1)
Par.?
yaḥ sa roṣāccyuto garbhān mātur mokṣāya bhārata / (44.2)
Par.?
*
āsīt tasya sukanyā vai bhāryā cāpi mahātmanaḥ // (44.3)
Par.?
āruṣī tu manoḥ kanyā tasya patnī manīṣiṇaḥ / (45.1)
Par.?
aurvastasyāṃ samabhavad ūruṃ bhittvā mahāyaśāḥ / (45.2)
Par.?
mahātapā mahātejā bāla eva guṇair yutaḥ // (45.3)
Par.?
ṛcīkastasya putrastu jamadagnistato 'bhavat / (46.1)
Par.?
jamadagnestu catvāra āsan putrā mahātmanaḥ // (46.2)
Par.?
rāmasteṣāṃ jaghanyo 'bhūd ajaghanyair guṇair yutaḥ / (47.1)
Par.?
sarvaśastrāstrakuśalaḥ kṣatriyāntakaro vaśī // (47.2)
Par.?
aurvasyāsīt putraśataṃ jamadagnipurogamam / (48.1)
Par.?
teṣāṃ putrasahasrāṇi babhūvur bhṛguvistaraḥ // (48.2)
Par.?
dvau putrau brahmaṇastvanyau yayostiṣṭhati lakṣaṇam / (49.1)
Par.?
loke dhātā vidhātā ca yau sthitau manunā saha // (49.2)
Par.?
tayor eva svasā devī lakṣmīḥ padmagṛhā śubhā / (50.1)
Par.?
tasyāstu mānasāḥ putrāsturagā vyomacāriṇaḥ // (50.2)
Par.?
varuṇasya bhāryā jyeṣṭhā tu śukrād devī vyajāyata / (51.1)
Par.?
tasyāḥ putraṃ balaṃ viddhi surāṃ ca suranandinīm // (51.2)
Par.?
prajānām annakāmānām anyonyaparibhakṣaṇāt / (52.1)
Par.?
adharmastatra saṃjātaḥ sarvabhūtavināśanaḥ // (52.2)
Par.?
tasyāpi nirṛtir bhāryā nairṛtā yena rākṣasāḥ / (53.1)
Par.?
ghorāstasyās trayaḥ putrāḥ pāpakarmaratāḥ sadā / (53.2)
Par.?
bhayo mahābhayaścaiva mṛtyur bhūtāntakastathā / (53.3)
Par.?
*
na tasya bhāryā putro vā kaścid astyantako hi saḥ // (53.4)
Par.?
kākīṃ śyenīṃ ca bhāsīṃ ca dhṛtarāṣṭrīṃ tathā śukīm / (54.1)
Par.?
tāmrā tu suṣuve devī pañcaitā lokaviśrutāḥ / (54.2)
Par.?
*
bhāryā garutmataścaiva bhāsī krauñcī śukī tathā / (54.3)
Par.?
*
caturthī dhṛtarāṣṭrī ca tāsvapatyān nibodha me // (54.4)
Par.?
ulūkān suṣuve kākī śyenī śyenān vyajāyata / (55.1)
Par.?
bhāsī bhāsān ajanayad gṛdhrāṃścaiva janādhipa // (55.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭrī tu haṃsāṃśca kalahaṃsāṃśca sarvaśaḥ / (56.1)
Par.?
cakravākāṃśca bhadraṃ te prajajñe sā tu bhāminī // (56.2)
Par.?
śukī vijajñe dharmajña śukān eva manasvinī / (57.1)
Par.?
kalyāṇaguṇasampannā sarvalakṣaṇapūjitā // (57.2)
Par.?
nava krodhavaśā nārīḥ prajajñe 'pyātmasaṃbhavāḥ / (58.1)
Par.?
mṛgīṃ ca mṛgamandāṃ ca hariṃ bhadramanām api // (58.2)
Par.?
mātaṅgīm atha śārdūlīṃ śvetāṃ surabhim eva ca / (59.1)
Par.?
sarvalakṣaṇasampannāṃ surasāṃ ca yaśasvinīm // (59.2)
Par.?
apatyaṃ tu mṛgāḥ sarve mṛgyā naravarātmaja / (60.1)
Par.?
ṛkṣāśca mṛgamandāyāḥ sṛmarāścamarā api // (60.2)
Par.?
tatastvairāvataṃ nāgaṃ jajñe bhadramanā sutam / (61.1)
Par.?
airāvataḥ sutastasyā devanāgo mahāgajaḥ // (61.2)
Par.?
haryāśca harayo 'patyaṃ vānarāśca tarasvinaḥ / (62.1)
Par.?
golāṅgūlāṃśca bhadraṃ te haryāḥ putrān pracakṣate // (62.2)
Par.?
prajajñe tvatha śārdūlī siṃhān vyāghrāṃśca bhārata / (63.1)
Par.?
dvīpinaśca mahābhāga sarvān eva na saṃśayaḥ // (63.2)
Par.?
mātaṅgyāstvatha mātaṅgā apatyāni narādhipa / (64.1)
Par.?
diśāgajaṃ tu śvetākhyaṃ śvetājanayad āśugam // (64.2)
Par.?
tathā duhitarau rājan surabhir vai vyajāyata / (65.1)
Par.?
rohiṇīṃ caiva bhadraṃ te gandharvīṃ ca yaśasvinīm / (65.2)
Par.?
*
vimalām api bhadraṃ te amalām api bhārata / (65.3)
Par.?
rohiṇyāṃ jajñire gāvo gandharvyāṃ vājinaḥ sutāḥ // (65.4)
Par.?
surasājanayan nāgān rājan kadrūśca pannagān / (66.1)
Par.?
*
irāyāṃ kanyakā jātās tisraḥ kamalalocanāḥ / (66.2)
Par.?
*
vanaspatīnāṃ vṛkṣāṇāṃ vīrudhāṃ caiva mātaraḥ / (66.3)
Par.?
*
latāruhe ca dve prokte vīrudhā eva tāḥ smṛtāḥ / (66.4)
Par.?
*
gṛhṇanti ye 'pi tāḥ puṣpaṃ phalāni tarasā pṛthak / (66.5)
Par.?
*
tato sutāste vijñeyāstān evāhur vanaspatīn / (66.6)
Par.?
*
puṣpaiḥ phalagrahān vṛkṣān ruhāyāḥ prasavaṃ viduḥ / (66.7)
Par.?
*
latāgulmāni vallyaśca tvaksāratṛṇajātayaḥ / (66.8)
Par.?
*
vīrudho yāḥ prajāstasyāstatra vaṃśaḥ samāpyate / (66.9)
Par.?
sapta piṇḍaphalān vṛkṣān analāpi vyajāyata / (66.10)
Par.?
analāyāḥ śukī putrī kadrvāstu surasā sutā // (66.11)
Par.?
aruṇasya bhāryā śyenī tu vīryavantau mahābalau / (67.1)
Par.?
saṃpātiṃ janayāmāsa tathaiva ca jaṭāyuṣam / (67.2)
Par.?
*
kadrūr nāgam anantaṃ ca prajajñe dharaṇīdharam / (67.3)
Par.?
dvau putrau vinatāyāstu vikhyātau garuḍāruṇau // (67.4)
Par.?
ityeṣa sarvabhūtānāṃ mahatāṃ manujādhipa / (68.1)
Par.?
prabhavaḥ kīrtitaḥ samyaṅ mayā matimatāṃ vara // (68.2)
Par.?
yaṃ śrutvā puruṣaḥ samyak pūto bhavati pāpmanaḥ / (69.1)
Par.?
sarvajñatāṃ ca labhate gatim agryāṃ ca vindati // (69.2)
Par.?
Duration=0.39258193969727 secs.