UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3475
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
ṛṣestad vacanaṃ śrutvā niśaśvāsa yudhiṣṭhiraḥ / (1.2)
Par.?
cintayan rājasūyāptiṃ na lebhe śarma bhārata // (1.3)
Par.?
rājarṣīṇāṃ hi taṃ śrutvā mahimānaṃ mahātmanām / (2.1)
Par.?
yajvanāṃ karmabhiḥ puṇyair lokaprāptiṃ samīkṣya ca // (2.2)
Par.?
hariścandraṃ ca rājarṣiṃ rocamānaṃ viśeṣataḥ / (3.1)
Par.?
yajvānaṃ yajñam āhartuṃ rājasūyam iyeṣa saḥ // (3.2)
Par.?
yudhiṣṭhirastataḥ sarvān arcayitvā sabhāsadaḥ / (4.1)
Par.?
pratyarcitaśca taiḥ sarvair yajñāyaiva mano dadhe // (4.2)
Par.?
sa rājasūyaṃ rājendra kurūṇām ṛṣabhaḥ kratum / (5.1) Par.?
āhartuṃ pravaṇaṃ cakre manaḥ saṃcintya so 'sakṛt // (5.2)
Par.?
bhūyaścādbhutavīryaujā dharmam evānupālayan / (6.1)
Par.?
kiṃ hitaṃ sarvalokānāṃ bhaved iti mano dadhe // (6.2)
Par.?
anugṛhṇan prajāḥ sarvāḥ sarvadharmavidāṃ varaḥ / (7.1)
Par.?
aviśeṣeṇa sarveṣāṃ hitaṃ cakre yudhiṣṭhiraḥ / (7.2)
Par.?
*
sarveṣāṃ dīyatāṃ deyaṃ muṣṇan kopamadāvubhau / (7.3)
Par.?
*
sādhu dharmeti dharmeti nānyacchrūyeta bhāṣitam // (7.4)
Par.?
evaṃ gate tatastasmin pitarīvāśvasañ janāḥ / (8.1)
Par.?
na tasya vidyate dveṣṭā tato 'syājātaśatrutā / (8.2)
Par.?
*
parigrahānnarendrasya bhīmasya paripālanāt / (8.3)
Par.?
*
śatrūṇāṃ kṣapaṇāccaiva bībhatsoḥ savyasācinaḥ / (8.4)
Par.?
*
dhīmataḥ sahadevasya dharmāṇām anuśāsanāt / (8.5)
Par.?
*
avigrahā vītabhayāḥ svakarmaniratāḥ sadā / (8.6)
Par.?
*
nikāmavarṣāḥ sphītāśca āsañ janapadāstathā / (8.7)
Par.?
*
vārddhuṣī yajñasattvāni gorakṣaṃ karṣaṇaṃ vaṇik / (8.8)
Par.?
*
viśeṣāt sarvam evaitat saṃjajñe rājakarmaṇā / (8.9)
Par.?
*
anukarṣaṃ ca niṣkarṣaṃ vyādhipāvakamūrchanam / (8.10)
Par.?
*
sarvam eva na tatrāsīd dharmanitye yudhiṣṭhire / (8.11)
Par.?
*
dasyubhyo vañcakebhyaśca rājñaḥ prati parasparam / (8.12)
Par.?
*
rājavallabhataścaiva nāśrūyata mṛṣākṛtam / (8.13)
Par.?
*
priyaṃ kartum upasthātuṃ balikarma svakarmajam / (8.14)
Par.?
*
abhihartuṃ nṛpāḥ ṣaṭsu pṛthak jātyaiśca naigamaiḥ / (8.15)
Par.?
*
vavṛdhe viṣayastatra dharmanitye yudhiṣṭhire / (8.16)
Par.?
*
kāmato 'pyupayuñjānai rājasair lobhajair janaiḥ / (8.17)
Par.?
*
sarvavyāpī sarvaguṇī sarvasāhaḥ sa sarvarāṭ / (8.18)
Par.?
*
yasminn adhikṛtaḥ samrāḍ bhrājamāno mahāyaśāḥ / (8.19)
Par.?
*
yatra rājan daśa diśaḥ pitṛto mātṛtastathā / (8.20)
Par.?
*
anuraktāḥ prajā āsann āgopālā dvijātayaḥ // (8.21)
Par.?
sa mantriṇaḥ samānāyya bhrātṝṃśca vadatāṃ varaḥ / (9.1)
Par.?
rājasūyaṃ prati tadā punaḥ punar apṛcchata // (9.2)
Par.?
te pṛcchyamānāḥ sahitā vaco 'rthyaṃ mantriṇastadā / (10.1)
Par.?
yudhiṣṭhiraṃ mahāprājñaṃ yiyakṣum idam abruvan // (10.2)
Par.?
yenābhiṣikto nṛpatir vāruṇaṃ guṇam ṛcchati / (11.1)
Par.?
tena rājāpi san kṛtsnaṃ samrāḍguṇam abhīpsati // (11.2)
Par.?
tasya samrāḍguṇārhasya bhavataḥ kurunandana / (12.1)
Par.?
rājasūyasya samayaṃ manyante suhṛdastava // (12.2)
Par.?
tasya yajñasya samayaḥ svādhīnaḥ kṣatrasaṃpadā / (13.1)
Par.?
sāmnā ṣaḍ agnayo yasmiṃścīyante saṃśitavrataiḥ // (13.2)
Par.?
darvīhomān upādāya sarvān yaḥ prāpnute kratūn / (14.1)
Par.?
abhiṣekaṃ ca yajñānte sarvajit tena cocyate // (14.2)
Par.?
samartho 'si mahābāho sarve te vaśagā vayam / (15.1)
Par.?
*
acirāt tvaṃ mahārāja rājasūyam avāpsyasi / (15.2)
Par.?
avicārya mahārāja rājasūye manaḥ kuru // (15.3)
Par.?
ityevaṃ suhṛdaḥ sarve pṛthak ca saha cābruvan / (16.1)
Par.?
sa dharmyaṃ pāṇḍavasteṣāṃ vacaḥ śrutvā viśāṃ pate / (16.2)
Par.?
dhṛṣṭam iṣṭaṃ variṣṭhaṃ ca jagrāha manasārihā // (16.3)
Par.?
śrutvā suhṛdvacastacca jānaṃścāpyātmanaḥ kṣamam / (17.1)
Par.?
*
vaiśaṃpāyanaḥ / (17.2)
Par.?
*
saṃpraśastaḥ kṣamārambhaḥ parīkṣām upacakrame / (17.3)
Par.?
*
caturbhir bhīmasenādyair bhrātṛbhiḥ sahitair hitam / (17.4)
Par.?
*
evam uktastadā pārtho dharma eva mano dadhe / (17.5)
Par.?
*
sa rājasūyaṃ rājendraḥ kurūṇām ṛṣabhaḥ kratum / (17.6)
Par.?
*
jagāma manasā sadya āhariṣyan yudhiṣṭhiraḥ / (17.7)
Par.?
*
bhūyastvadbhutavīryaujā dharmam evānupālayan / (17.8)
Par.?
punaḥ punar mano dadhre rājasūyāya bhārata // (17.9)
Par.?
sa bhrātṛbhiḥ punar dhīmān ṛtvigbhiśca mahātmabhiḥ / (18.1)
Par.?
*
mantribhiścāpi sahito dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ / (18.2)
Par.?
dhaumyadvaipāyanādyaiśca mantrayāmāsa mantribhiḥ / (18.3)
Par.?
*
bhīmārjunayamaiḥ sārdhaṃ pārṣatena ca dhīmatā / (18.4)
Par.?
*
virāṭadrupadābhyāṃ ca sātyakena ca dhīmatā / (18.5)
Par.?
*
yudhāmanyūttamaujobhyāṃ saubhadreṇa ca dhīmatā / (18.6)
Par.?
*
draupadeyaiḥ paraṃ śūrair mantrayāmāsa saṃvṛtaḥ // (18.7)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (19.1)
Par.?
iyaṃ yā rājasūyasya samrāḍarhasya sukratoḥ / (19.2)
Par.?
śraddadhānasya vadataḥ spṛhā me sā kathaṃ bhavet // (19.3)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (20.1)
Par.?
evam uktāstu te tena rājñā rājīvalocana / (20.2)
Par.?
idam ūcur vacaḥ kāle dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram / (20.3)
Par.?
arhastvam asi dharmajña rājasūyaṃ mahākratum // (20.4)
Par.?
athaivam ukte nṛpatāv ṛtvigbhir ṛṣibhistathā / (21.1)
Par.?
mantriṇo bhrātaraścāsya tad vacaḥ pratyapūjayan // (21.2)
Par.?
sa tu rājā mahāprājñaḥ punar evātmanātmavān / (22.1)
Par.?
bhūyo vimamṛśe pārtho lokānāṃ hitakāmyayā // (22.2)
Par.?
sāmarthyayogaṃ samprekṣya deśakālau vyayāgamau / (23.1)
Par.?
vimṛśya samyak ca dhiyā kurvan prājño na sīdati / (23.2)
Par.?
*
sarvaistair niścitamatiḥ kāla ityeva bhārata // (23.3)
Par.?
na hi yajñasamārambhaḥ kevalātmavipattaye / (24.1)
Par.?
bhavatīti samājñāya yatnataḥ kāryam udvahan // (24.2)
Par.?
sa niścayārthaṃ kāryasya kṛṣṇam eva janārdanam / (25.1)
Par.?
sarvalokāt paraṃ matvā jagāma manasā harim // (25.2)
Par.?
aprameyaṃ mahābāhuṃ kāmājjātam ajaṃ nṛṣu / (26.1)
Par.?
pāṇḍavastarkayāmāsa karmabhir devasaṃmitaiḥ // (26.2)
Par.?
nāsya kiṃcid avijñātaṃ nāsya kiṃcid akarmajam / (27.1)
Par.?
na sa kiṃcin na viṣahed iti kṛṣṇam amanyata // (27.2)
Par.?
sa tu tāṃ naiṣṭhikīṃ buddhiṃ kṛtvā pārtho yudhiṣṭhiraḥ / (28.1)
Par.?
guruvad bhūtagurave prāhiṇod dūtam añjasā // (28.2)
Par.?
śīghragena rathenāśu sa dūtaḥ prāpya yādavān / (29.1)
Par.?
dvārakāvāsinaṃ kṛṣṇaṃ dvāravatyāṃ samāsadat / (29.2)
Par.?
*
sa prahvaḥ prāñjalir bhūtvā vijñāpayata mādhavam / (29.4)
Par.?
*
dharmarājo hṛṣīkeśa dhaumyavyāsādibhiḥ saha / (29.5)
Par.?
*
pāñcālamātsyasahitair bhrātṛbhiścaiva sarvaśaḥ / (29.6)
Par.?
*
tvaddarśanaṃ mahābāho kāṅkṣate sa yudhiṣṭhiraḥ / (29.7)
Par.?
*
indrasenavacaḥ śrutvā yādavapravaro balī // (29.8)
Par.?
darśanākāṅkṣiṇaṃ pārthaṃ darśanākāṅkṣayācyutaḥ / (30.1)
Par.?
*
āmantrya vasudevaṃ ca baladevaṃ ca mādhavaḥ / (30.2)
Par.?
indrasenena sahita indraprasthaṃ yayau tadā // (30.3)
Par.?
vyatītya vividhān deśāṃstvarāvān kṣipravāhanaḥ / (31.1)
Par.?
indraprasthagataṃ pārtham abhyagacchajjanārdanaḥ // (31.2)
Par.?
sa gṛhe bhrātṛvad bhrātrā dharmarājena pūjitaḥ / (32.1)
Par.?
bhīmena ca tato 'paśyat svasāraṃ prītimān pituḥ // (32.2)
Par.?
prītaḥ priyeṇa suhṛdā reme sa sahitastadā / (33.1)
Par.?
arjunena yamābhyāṃ ca guruvat paryupasthitaḥ // (33.2)
Par.?
taṃ viśrāntaṃ śubhe deśe kṣaṇinaṃ kalyam acyutam / (34.1)
Par.?
dharmarājaḥ samāgamya jñāpayat svaṃ prayojanam // (34.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (35.1)
Par.?
prārthito rājasūyo me na cāsau kevalepsayā / (35.2)
Par.?
prāpyate yena tat te ha viditaṃ kṛṣṇa sarvaśaḥ // (35.3)
Par.?
yasmin sarvaṃ sambhavati yaśca sarvatra pūjyate / (36.1)
Par.?
yaśca sarveśvaro rājā rājasūyaṃ sa vindati // (36.2)
Par.?
taṃ rājasūyaṃ suhṛdaḥ kāryam āhuḥ sametya me / (37.1)
Par.?
tatra me niścitatamaṃ tava kṛṣṇa girā bhavet // (37.2)
Par.?
keciddhi sauhṛdād eva doṣaṃ na paricakṣate / (38.1)
Par.?
arthahetostathaivānye priyam eva vadantyuta // (38.2)
Par.?
priyam eva parīpsante kecid ātmani yaddhitam / (39.1)
Par.?
evaṃprāyāśca dṛśyante janavādāḥ prayojane // (39.2)
Par.?
tvaṃ tu hetūn atītyaitān kāmakrodhau vyatītya ca / (40.1)
Par.?
paramaṃ naḥ kṣamaṃ loke yathāvad vaktum arhasi // (40.2)
Par.?
Duration=0.52050399780273 secs.