UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 6225
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
bhīṣma uvāca / (1.1)
Par.?
ityukto 'bhipraśasyaitat paramarṣestu śāsanam / (1.2)
Par.?
mokṣadharmārthasaṃyuktam idaṃ praṣṭuṃ pracakrame // (1.3)
Par.?
prajāvāñ śrotriyo yajvā vṛddhaḥ
prajño 'nasūyakaḥ / (2.2)
Par.?
anāgatam anaitihyaṃ kathaṃ brahmādhigacchati // (2.3)
Par.?
tapasā brahmacaryeṇa sarvatyāgena medhayā / (3.1)
Par.?
sāṃkhye vā yadi vā yoge etat pṛṣṭo 'bhidhatsva me // (3.2)
Par.?
manasaścendriyāṇāṃ cāpyaikāgryaṃ samavāpyate / (4.1)
Par.?
yenopāyena puruṣaistacca vyākhyātum arhasi // (4.2)
Par.?
vyāsa uvāca / (5.1)
Par.?
nānyatra vidyātapasor nānyatrendriyanigrahāt / (5.2)
Par.?
nānyatra sarvasaṃtyāgāt siddhiṃ vindati kaścana // (5.3)
Par.?
mahābhūtāni sarvāṇi pūrvasṛṣṭiḥ svayaṃbhuvaḥ / (6.1)
Par.?
bhūyiṣṭhaṃ prāṇabhṛdgrāme niviṣṭāni śarīriṣu // (6.2)
Par.?
bhūmer deho jalāt sāro jyotiṣaścakṣuṣī smṛte / (7.1)
Par.?
prāṇāpānāśrayo vāyuḥ kheṣvākāśaṃ śarīriṇām // (7.2)
Par.?
krānte viṣṇur bale śakraḥ koṣṭhe 'gnir bhuktam archati / (8.1)
Par.?
karṇayoḥ pradiśaḥ śrotre jihvāyāṃ vāk sarasvatī // (8.2)
Par.?
karṇau tvak cakṣuṣī jihvā nāsikā caiva pañcamī / (9.1) Par.?
darśanānīndriyoktāni dvārāṇyāhārasiddhaye // (9.2)
Par.?
śabdaṃ sparśaṃ tathā rūpaṃ rasaṃ gandhaṃ ca pañcamam / (10.1)
Par.?
indriyāṇi pṛthak tvarthānmanaso darśayantyuta // (10.2)
Par.?
indriyāṇi mano yuṅkte vaśyān yanteva vājinaḥ / (11.1)
Par.?
manaścāpi sadā yuṅkte bhūtātmā hṛdayāśritaḥ // (11.2)
Par.?
indriyāṇāṃ tathaivaiṣāṃ sarveṣām īśvaraṃ manaḥ / (12.1)
Par.?
niyame ca visarge ca bhūtātmā manasastathā // (12.2)
Par.?
indriyāṇīndriyārthāśca svabhāvaścetanā manaḥ / (13.1)
Par.?
prāṇāpānau ca jīvaśca nityaṃ deheṣu dehinām // (13.2)
Par.?
āśrayo nāsti sattvasya guṇaśabdo na cetanā / (14.1)
Par.?
sattvaṃ hi tejaḥ sṛjati na guṇān vai kadācana // (14.2)
Par.?
evaṃ saptadaśaṃ dehe vṛtaṃ ṣoḍaśabhir guṇaiḥ / (15.1)
Par.?
manīṣī manasā vipraḥ paśyatyātmānam ātmani // (15.2)
Par.?
na hyayaṃ cakṣuṣā dṛśyo na ca sarvair apīndriyaiḥ / (16.1)
Par.?
manasā saṃpradīptena mahān ātmā prakāśate // (16.2)
Par.?
aśabdasparśarūpaṃ tad arasāgandham avyayam / (17.1)
Par.?
aśarīraṃ śarīre sve nirīkṣeta nirindriyam // (17.2)
Par.?
avyaktaṃ vyaktadeheṣu martyeṣvamaram āśritam / (18.1)
Par.?
yo 'nupaśyati sa pretya kalpate brahmabhūyase // (18.2)
Par.?
vidyābhijanasampanne brāhmaṇe gavi hastini / (19.1)
Par.?
śuni caiva śvapāke ca paṇḍitāḥ samadarśinaḥ // (19.2)
Par.?
sa hi sarveṣu bhūteṣu jaṅgameṣu dhruveṣu ca / (20.1)
Par.?
vasatyeko mahān ātmā yena sarvam idaṃ tatam // (20.2)
Par.?
sarvabhūteṣu cātmānaṃ sarvabhūtāni cātmani / (21.1)
Par.?
yadā paśyati bhūtātmā brahma sampadyate tadā // (21.2)
Par.?
yāvān ātmani vedātmā tāvān ātmā parātmani / (22.1)
Par.?
ya evaṃ satataṃ veda so 'mṛtatvāya kalpate // (22.2)
Par.?
sarvabhūtātmabhūtasya sarvabhūtahitasya ca / (23.1)
Par.?
devāpi mārge muhyanti apadasya padaiṣiṇaḥ // (23.2)
Par.?
śakunīnām ivākāśe jale vāricarasya vā / (24.1)
Par.?
yathā gatir na dṛśyeta tathaiva sumahātmanaḥ // (24.2)
Par.?
kālaḥ pacati bhūtāni sarvāṇyevātmanātmani / (25.1)
Par.?
yasmiṃstu pacyate kālastaṃ na vedeha kaścana // (25.2)
Par.?
na tad ūrdhvaṃ na tiryak ca nādho na ca tiraḥ punaḥ / (26.1)
Par.?
na madhye pratigṛhṇīte naiva kaścit kutaścana // (26.2)
Par.?
sarve 'ntaḥsthā ime lokā bāhyam eṣāṃ na kiṃcana / (27.1)
Par.?
yaḥ sahasraṃ samāgacched yathā bāṇo guṇacyutaḥ // (27.2)
Par.?
naivāntaṃ kāraṇasyeyād yadyapi syānmanojavaḥ / (28.1)
Par.?
tasmāt sūkṣmāt sūkṣmataraṃ nāsti sthūlataraṃ tataḥ // (28.2)
Par.?
sarvataḥpāṇipādāntaṃ sarvato'kṣiśiromukham / (29.1)
Par.?
sarvataḥśrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati // (29.2)
Par.?
tad evāṇor aṇutaraṃ tanmahadbhyo mahattaram / (30.1)
Par.?
tad antaḥ sarvabhūtānāṃ dhruvaṃ tiṣṭhanna dṛśyate // (30.2)
Par.?
akṣaraṃ ca kṣaraṃ caiva dvaidhībhāvo 'yam ātmanaḥ / (31.1)
Par.?
kṣaraḥ sarveṣu bhūteṣu divyaṃ hyamṛtam akṣaram // (31.2)
Par.?
navadvāraṃ puraṃ gatvā haṃso hi niyato vaśī / (32.1)
Par.?
īśaḥ sarvasya bhūtasya sthāvarasya carasya ca // (32.2)
Par.?
hānibhaṅgavikalpānāṃ navānāṃ saṃśrayeṇa ca / (33.1)
Par.?
śarīrāṇām ajasyāhur haṃsatvaṃ pāradarśinaḥ // (33.2)
Par.?
haṃsoktaṃ cākṣaraṃ caiva kūṭasthaṃ yat tad akṣaram / (34.1)
Par.?
tad vidvān akṣaraṃ prāpya jahāti prāṇajanmanī // (34.2)
Par.?
Duration=0.12371897697449 secs.