UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9375
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
yudhiṣṭhira uvāca / (1.1)
Par.?
eko lokaḥ sukṛtināṃ sarve tvāho pitāmaha / (1.2)
Par.?
uta tatrāpi nānātvaṃ tanme brūhi pitāmaha // (1.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (2.1)
Par.?
karmabhiḥ pārtha nānātvaṃ lokānāṃ yānti mānavāḥ / (2.2)
Par.?
puṇyān puṇyakṛto yānti pāpān pāpakṛto janāḥ // (2.3)
Par.?
atrāpyudāharantīmam itihāsaṃ purātanam / (3.1)
Par.?
gautamasya munestāta saṃvādaṃ vāsavasya ca // (3.2)
Par.?
brāhmaṇo gautamaḥ kaścinmṛdur dānto jitendriyaḥ / (4.1)
Par.?
mahāvane hastiśiśuṃ paridyūnam amātṛkam // (4.2)
Par.?
taṃ dṛṣṭvā jīvayāmāsa sānukrośo dhṛtavrataḥ / (5.1)
Par.?
sa tu dīrgheṇa kālena babhūvātibalo mahān // (5.2)
Par.?
taṃ prabhinnaṃ mahānāgaṃ prasrutaṃ sarvato madam / (6.1)
Par.?
dhṛtarāṣṭrasya rūpeṇa śakro jagrāha hastinam // (6.2)
Par.?
hriyamāṇaṃ tu taṃ dṛṣṭvā gautamaḥ saṃśitavrataḥ / (7.1)
Par.?
abhyabhāṣata rājānaṃ dhṛtarāṣṭraṃ mahātapāḥ // (7.2)
Par.?
mā me hārṣīr hastinaṃ putram enaṃ duḥkhāt puṣṭaṃ dhṛtarāṣṭrākṛtajña / (8.1)
Par.?
mitraṃ satāṃ saptapadaṃ vadanti mitradroho naiva rājan spṛśet tvām // (8.2)
Par.?
idhmodakapradātāraṃ śūnyapālakam āśrame / (9.1)
Par.?
vinītam ācāryakule suyuktaṃ gurukarmaṇi // (9.2)
Par.?
śiṣṭaṃ dāntaṃ kṛtajñaṃ ca priyaṃ ca satataṃ mama / (10.1)
Par.?
na me vikrośato rājan hartum arhasi kuñjaram // (10.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (11.1)
Par.?
gavāṃ sahasraṃ bhavate dadāmi dāsīśataṃ niṣkaśatāni pañca / (11.2)
Par.?
anyacca vittaṃ vividhaṃ maharṣe kiṃ brāhmaṇasyeha gajena kṛtyam // (11.3)
Par.?
gautama uvāca / (12.1)
Par.?
tvām eva gāvo 'bhibhavantu rājan dāsyaḥ saniṣkā vividhaṃ ca ratnam / (12.2)
Par.?
anyacca vittaṃ vividhaṃ narendra kiṃ brāhmaṇasyeha dhanena kṛtyam // (12.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (13.1)
Par.?
brāhmaṇānāṃ hastibhir nāsti kṛtyaṃ rājanyānāṃ nāgakulāni vipra / (13.2)
Par.?
svaṃ vāhanaṃ nayato nāstyadharmo nāgaśreṣṭhād gautamāsmānnivarta // (13.3)
Par.?
gautama uvāca / (14.1)
Par.?
yatra preto nandati puṇyakarmā yatra pretaḥ śocati pāpakarmā / (14.2)
Par.?
vaivasvatasya sadane mahātmanastatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (14.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (15.1)
Par.?
ye niṣkriyā nāstikāḥ śraddadhānāḥ pāpātmāna indriyārthe niviṣṭāḥ / (15.2)
Par.?
yamasya te yātanāṃ prāpnuvanti paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (15.3)
Par.?
gautama uvāca / (16.1)
Par.?
vaivasvatī saṃyamanī janānāṃ yatrānṛtaṃ nocyate yatra satyam / (16.2)
Par.?
yatrābalā balinaṃ yātayanti tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (16.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (17.1)
Par.?
jyeṣṭhāṃ svasāraṃ pitaraṃ mātaraṃ ca guruṃ yathā mānayantaścaranti / (17.2)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (17.3)
Par.?
gautama uvāca / (18.1)
Par.?
mandākinī vaiśravaṇasya rājño mahābhogā bhogijanapraveśyā / (18.2)
Par.?
gandharvayakṣair apsarobhiśca juṣṭā tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (18.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (19.1)
Par.?
atithivratāḥ suvratā ye janā vai pratiśrayaṃ dadati brāhmaṇebhyaḥ / (19.2)
Par.?
śiṣṭāśinaḥ saṃvibhajyāśritāṃśca mandākinīṃ te 'pi vibhūṣayanti // (19.3)
Par.?
gautama uvāca / (20.1)
Par.?
meror agre yad vanaṃ bhāti ramyaṃ supuṣpitaṃ kiṃnaragītajuṣṭam / (20.2)
Par.?
sudarśanā yatra jambūr viśālā tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (20.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (21.1)
Par.?
ye brāhmaṇā mṛdavaḥ satyaśīlā bahuśrutāḥ sarvabhūtābhirāmāḥ / (21.2)
Par.?
ye 'dhīyante setihāsaṃ purāṇaṃ madhvāhutyā juhvati ca dvijebhyaḥ // (21.3)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra / (22.1)
Par.?
yad vidyate viditaṃ sthānam asti tad brūhi tvaṃ tvarito hyeṣa yāmi // (22.2)
Par.?
gautama uvāca / (23.1)
Par.?
supuṣpitaṃ kiṃnararājajuṣṭaṃ priyaṃ vanaṃ nandanaṃ nāradasya / (23.2)
Par.?
gandharvāṇām apsarasāṃ ca sadma tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (23.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (24.1)
Par.?
ye nṛttagītakuśalā janāḥ sadā hyayācamānāḥ sahitāścaranti / (24.2)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (24.3)
Par.?
gautama uvāca / (25.1)
Par.?
yatrottarāḥ kuravo bhānti ramyā devaiḥ sārdhaṃ modamānā narendra / (25.2)
Par.?
yatrāgniyaunāśca vasanti viprā hyayonayaḥ parvatayonayaśca // (25.3)
Par.?
yatra śakro varṣati sarvakāmān yatra striyaḥ kāmacārāścaranti / (26.1)
Par.?
yatra cerṣyā nāsti nārīnarāṇāṃ tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (26.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (27.1)
Par.?
ye sarvabhūteṣu nivṛttakāmā amāṃsādā nyastadaṇḍāścaranti / (27.2)
Par.?
na hiṃsanti sthāvaraṃ jaṅgamaṃ ca bhūtānāṃ ye sarvabhūtātmabhūtāḥ // (27.3)
Par.?
nirāśiṣo nirmamā vītarāgā lābhālābhe tulyanindāpraśaṃsāḥ / (28.1)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (28.2)
Par.?
gautama uvāca / (29.1)
Par.?
tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanāḥ supuṇyagandhā nirmalā vītaśokāḥ / (29.2)
Par.?
somasya rājñaḥ sadane mahātmanastatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (29.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (30.1)
Par.?
ye dānaśīlā na pratigṛhṇate sadā na cāpyarthān ādadate parebhyaḥ / (30.2)
Par.?
yeṣām adeyam arhate nāsti kiṃcit sarvātithyāḥ suprasādā janāśca // (30.3)
Par.?
ye kṣantāro nābhijalpanti cānyāñśaktā bhūtvā satataṃ puṇyaśīlāḥ / (31.1)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (31.2)
Par.?
gautama uvāca / (32.1)
Par.?
tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanā virajaso vitamaskā viśokāḥ / (32.2)
Par.?
ādityasya sumahāntaḥ suvṛttās tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (32.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (33.1)
Par.?
svādhyāyaśīlā guruśuśrūṣaṇe ratās tapasvinaḥ suvratāḥ satyasaṃdhāḥ / (33.2)
Par.?
ācāryāṇām apratikūlabhāṣiṇo nityotthitā gurukarmasvacodyāḥ // (33.3)
Par.?
tathāvidhānām eṣa loko maharṣe viśuddhānāṃ bhāvitavāṅmatīnām / (34.1)
Par.?
satye sthitānāṃ vedavidāṃ mahātmanāṃ paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (34.2)
Par.?
gautama uvāca / (35.1)
Par.?
tataḥ pare bhānti lokāḥ sanātanāḥ supuṇyagandhā virajā viśokāḥ / (35.2)
Par.?
varuṇasya rājñaḥ sadane mahātmanas tatratvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (35.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (36.1)
Par.?
cāturmāsyair ye yajante janāḥ sadā tatheṣṭīnāṃ daśaśataṃ prāpnuvanti / (36.2)
Par.?
ye cāgnihotraṃ juhvati śraddadhānā yathānyāyaṃ trīṇi varṣāṇi viprāḥ // (36.3)
Par.?
svadāriṇāṃ dharmadhure mahātmanāṃ yathocite vartmani susthitānām / (37.1)
Par.?
dharmātmanām udvahatāṃ gatiṃ tāṃ paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (37.2)
Par.?
gautama uvāca / (38.1)
Par.?
indrasya lokā virajā viśokā duranvayāḥ kāṅkṣitā mānavānām / (38.2)
Par.?
tasyāhaṃ te bhavane bhūritejaso rājann imaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (38.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (39.1)
Par.?
śatavarṣajīvī yaśca śūro manuṣyo vedādhyāyī yaśca yajvāpramattaḥ / (39.2)
Par.?
ete sarve śakralokaṃ vrajanti paraṃ gantā dhṛtarāṣṭro na tatra // (39.3)
Par.?
gautama uvāca / (40.1)
Par.?
prājāpatyāḥ santi lokā mahānto nākasya pṛṣṭhe puṣkalā vītaśokāḥ / (40.2)
Par.?
manīṣitāḥ sarvalokodbhavānāṃ tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (40.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (41.1)
Par.?
ye rājāno rājasūyābhiṣiktā dharmātmāno rakṣitāraḥ prajānām / (41.2)
Par.?
ye cāśvamedhāvabhṛthāplutāṅgās teṣāṃ lokā dhṛtarāṣṭro na tatra // (41.3)
Par.?
gautama uvāca / (42.1) Par.?
tataḥ paraṃ bhānti lokāḥ sanātanāḥ supuṇyagandhā virajā vītaśokāḥ / (42.2)
Par.?
tasminn ahaṃ durlabhe tvāpradhṛṣye gavāṃ loke hastinaṃ yātayiṣye // (42.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (43.1)
Par.?
yo gosahasrī śatadaḥ samāṃ samāṃ yo gośatī daśa dadyācca śaktyā / (43.2)
Par.?
tathā daśabhyo yaśca dadyād ihaikāṃ pañcabhyo vā dānaśīlastathaikām // (43.3)
Par.?
ye jīryante brahmacaryeṇa viprā brāhmīṃ vācaṃ parirakṣanti caiva / (44.1)
Par.?
manasvinastīrthayātrāparāyaṇās te tatra modanti gavāṃ vimāne // (44.2)
Par.?
prabhāsaṃ mānasaṃ puṇyaṃ puṣkarāṇi mahat saraḥ / (45.1)
Par.?
puṇyaṃ ca naimiṣaṃ tīrthaṃ bāhudāṃ karatoyinīm // (45.2)
Par.?
gayāṃ gayaśiraścaiva vipāśāṃ sthūlavālukām / (46.1)
Par.?
tūṣṇīṃgaṅgāṃ daśagaṅgāṃ mahāhradam athāpi ca // (46.2)
Par.?
gautamīṃ kauśikīṃ pākāṃ mahātmāno dhṛtavratāḥ / (47.1)
Par.?
sarasvatīdṛṣadvatyau yamunāṃ ye prayānti ca // (47.2)
Par.?
tatra te divyasaṃsthānā divyamālyadharāḥ śivāḥ / (48.1)
Par.?
prayānti puṇyagandhāḍhyā dhṛtarāṣṭro na tatra vai // (48.2)
Par.?
gautama uvāca / (49.1)
Par.?
yatra śītabhayaṃ nāsti na coṣṇabhayam aṇvapi / (49.2)
Par.?
na kṣutpipāse na glānir na duḥkhaṃ na sukhaṃ tathā // (49.3)
Par.?
na dveṣyo na priyaḥ kaścinna bandhur na ripustathā / (50.1)
Par.?
na jarāmaraṇe vāpi na puṇyaṃ na ca pātakam // (50.2)
Par.?
tasmin virajasi sphīte prajñāsattvavyavasthite / (51.1)
Par.?
svayaṃbhubhavane puṇye hastinaṃ me yatiṣyati // (51.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (52.1)
Par.?
nirmuktāḥ sarvasaṅgebhyo kṛtātmāno yatavratāḥ / (52.2)
Par.?
adhyātmayogasaṃsthāne yuktāḥ svargagatiṃ gatāḥ // (52.3)
Par.?
te brahmabhavanaṃ puṇyaṃ prāpnuvantīha sāttvikāḥ / (53.1)
Par.?
na tatra dhṛtarāṣṭraste śakyo draṣṭuṃ mahāmune // (53.2)
Par.?
gautama uvāca / (54.1)
Par.?
rathantaraṃ yatra bṛhacca gīyate yatra vedī puṇḍarīkaiḥ stṛṇoti / (54.2)
Par.?
yatropayāti haribhiḥ somapīthī tatra tvāhaṃ hastinaṃ yātayiṣye // (54.3)
Par.?
budhyāmi tvāṃ vṛtrahaṇaṃ śatakratuṃ vyatikramantaṃ bhuvanāni viśvā / (55.1)
Par.?
kaccinna vācā vṛjinaṃ kadācid akārṣaṃ te manaso 'bhiṣaṅgāt // (55.2)
Par.?
śakra uvāca / (56.1)
Par.?
yasmād imaṃ lokapathaṃ prajānām anvāgamaṃ padavāde gajasya / (56.2)
Par.?
tasmād bhavān praṇataṃ mānuśāstu bravīṣi yat tat karavāṇi sarvam // (56.3)
Par.?
gautama uvāca / (57.1)
Par.?
śvetaṃ kareṇuṃ mama putranāgaṃ yaṃ me 'hārṣīr daśavarṣāṇi bālam / (57.2)
Par.?
yo me vane vasato 'bhūd dvitīyas tam eva me dehi surendra nāgam // (57.3)
Par.?
śakra uvāca / (58.1)
Par.?
ayaṃ sutaste dvijamukhya nāgaś cāghrāyate tvām abhivīkṣamāṇaḥ / (58.2)
Par.?
pādau ca te nāsikayopajighrate śreyo mama dhyāhi namaśca te 'stu // (58.3)
Par.?
gautama uvāca / (59.1)
Par.?
śivaṃ sadaiveha surendra tubhyaṃ dhyāyāmi pūjāṃ ca sadā prayuñje / (59.2)
Par.?
mamāpi tvaṃ śakra śivaṃ dadasva tvayā dattaṃ pratigṛhṇāmi nāgam // (59.3)
Par.?
śakra uvāca / (60.1)
Par.?
yeṣāṃ vedā nihitā vai guhāyāṃ manīṣiṇāṃ sattvavatāṃ mahātmanām / (60.2)
Par.?
teṣāṃ tvayaikena mahātmanāsmi buddhastasmāt prītimāṃste 'ham adya // (60.3)
Par.?
hantaihi brāhmaṇa kṣipraṃ saha putreṇa hastinā / (61.1)
Par.?
prāpnuhi tvaṃ śubhāṃllokān ahnāya ca cirāya ca // (61.2)
Par.?
bhīṣma uvāca / (62.1)
Par.?
sa gautamaṃ puraskṛtya saha putreṇa hastinā / (62.2)
Par.?
divam ācakrame vajrī sadbhiḥ saha durāsadam // (62.3)
Par.?
Duration=0.29542517662048 secs.