UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 4230
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athāto rājayakṣmādicikitsitaṃ vyākhyāsyāmaḥ / (1.1)
Par.?
iti ha smāhur ātreyādayo maharṣayaḥ / (1.2)
Par.?
balino bahudoṣasya snigdhasvinnasya śodhanam / (1.3)
Par.?
ūrdhvādho yakṣmiṇaḥ kuryāt sasnehaṃ yanna karśanam // (1.4)
Par.?
payasā phalayuktena madhureṇa rasena vā / (2.1)
Par.?
sarpiṣmatyā yavāgvā vā vamanadravyasiddhayā // (2.2)
Par.?
vamed virecanaṃ dadyāt trivṛcchyāmānṛpadrumān / (3.1)
Par.?
śarkarāmadhusarpirbhiḥ payasā tarpaṇena vā // (3.2)
Par.?
drākṣāvidārīkāśmaryamāṃsānāṃ vā rasair yutān / (4.1)
Par.?
śuddhakoṣṭhasya yuñjīta vidhiṃ bṛṃhaṇadīpanam // (4.2)
Par.?
hṛdyāni cānnapānāni vātaghnāni laghūni ca / (5.1)
Par.?
śāliṣaṣṭikagodhūmayavamudgaṃ samoṣitam // (5.2)
Par.?
ājaṃ kṣīraṃ ghṛtaṃ māṃsaṃ kravyānmāṃsaṃ ca śoṣajit / (6.1)
Par.?
kākolūkavṛkadvīpigavāśvanakuloragam // (6.2)
Par.?
gṛdhrabhāsakharoṣṭraṃ ca hitaṃ chadmopasaṃhitam / (7.1)
Par.?
jñātaṃ jugupsitaṃ taddhi chardiṣe na balaujase // (7.2)
Par.?
mṛgādyāḥ pittakaphayoḥ pavane prasahādayaḥ / (8.1)
Par.?
vesavārīkṛtāḥ pathyā rasādiṣu ca kalpitāḥ // (8.2)
Par.?
bhṛṣṭāḥ sarṣapatailena sarpiṣā vā yathāyatham / (9.1)
Par.?
rasikā mṛdavaḥ snigdhāḥ paṭudravyābhisaṃskṛtāḥ // (9.2)
Par.?
hitā maulakakaulatthās tadvad yūṣāśca sādhitāḥ / (10.1)
Par.?
sapippalīkaṃ sayavaṃ sakulatthaṃ sanāgaram // (10.2)
Par.?
sadāḍimaṃ sāmalakaṃ snigdham ājaṃ rasaṃ pibet / (11.1)
Par.?
tena ṣaḍ vinivartante vikārāḥ pīnasādayaḥ // (11.2)
Par.?
pibecca sutarāṃ madyaṃ jīrṇaṃ srotoviśodhanam / (12.1)
Par.?
pittādiṣu viśeṣeṇa madhvariṣṭācchavāruṇīḥ // (12.2)
Par.?
siddhaṃ vā pañcamūlena tāmalakyāthavā jalam / (13.1)
Par.?
parṇinībhiścatasṛbhir dhānyanāgarakeṇa vā // (13.2)
Par.?
kalpayeccānukūlo 'sya tenānnaṃ śuci yatnavān / (14.1)
Par.?
daśamūlena payasā siddhaṃ māṃsarasena vā // (14.2)
Par.?
balāgarbhaṃ ghṛtaṃ yojyaṃ kravyānmāṃsarasena vā / (15.1)
Par.?
sakṣaudraṃ payasā siddhaṃ sarpir daśaguṇena vā // (15.2)
Par.?
jīvantīṃ madhukaṃ drākṣāṃ phalāni kuṭajasya ca / (16.1)
Par.?
puṣkarāhvaṃ śaṭhīṃ kṛṣṇāṃ vyāghrīṃ gokṣurakaṃ balām // (16.2)
Par.?
nīlotpalaṃ tāmalakīṃ trāyamāṇāṃ durālabhām / (17.1)
Par.?
kalkīkṛtya ghṛtaṃ pakvaṃ rogarājaharaṃ param // (17.2)
Par.?
ghṛtaṃ kharjūramṛdvīkāmadhukaiḥ saparūṣakaiḥ / (18.1)
Par.?
sapippalīkaṃ vaisvaryakāsaśvāsajvarāpaham // (18.2)
Par.?
daśamūlaśṛtāt kṣīrāt sarpir yad udiyān navam / (19.1)
Par.?
sapippalīkaṃ sakṣaudraṃ tat paraṃ svarabodhanam // (19.2)
Par.?
śiraḥpārśvāṃsaśūlaghnaṃ kāsaśvāsajvarāpaham / (20.1)
Par.?
pañcabhiḥ pañcamūlair vā śṛtād yad udiyād ghṛtam // (20.2)
Par.?
pañcānāṃ pañcamūlānāṃ rase kṣīracaturguṇe / (21.1)
Par.?
siddhaṃ sarpir jayatyetad yakṣmaṇaḥ saptakaṃ balam // (21.2)
Par.?
pañcakolayavakṣāraṣaṭpalena paced ghṛtam / (22.1)
Par.?
prasthonmitaṃ tulyapayaḥ srotasāṃ tad viśodhanam // (22.2)
Par.?
gulmajvarodaraplīhagrahaṇīpāṇḍupīnasān / (23.1)
Par.?
śvāsakāsāgnisadanaśvayathūrdhvānilāñ jayet // (23.2)
Par.?
rāsnābalāgokṣurakasthirāvarṣābhuvāriṇi / (24.1)
Par.?
jīvantīpippalīgarbhaṃ sakṣīraṃ śoṣajid ghṛtam // (24.2)
Par.?
Rezept
aśvagandhāśṛtāt kṣīrād ghṛtaṃ ca sasitāpayaḥ / (25.1)
Par.?
sādhāraṇāmiṣatulāṃ toyadroṇadvaye pacet // (25.2)
Par.?
tenāṣṭabhāgaśeṣeṇa jīvanīyaiḥ palonmitaiḥ / (26.1)
Par.?
sādhayet sarpiṣaḥ prasthaṃ vātapittāmayāpaham // (26.2)
Par.?
māṃsasarpiridam pītaṃ yuktaṃ māṃsarasena vā / (27.1)
Par.?
kāsaśvāsasvarabhraṃśaśoṣahṛtpārśvaśūlajit // (27.2)
Par.?
Rezept
elājamodātriphalāsaurāṣṭrīvyoṣacitrakān / (28.1)
Par.?
sārān ariṣṭagāyatrīśālabījakasaṃbhavān // (28.2)
Par.?
bhallātakaṃ viḍaṅgaṃ ca pṛthag aṣṭapalonmitam / (29.1)
Par.?
salile ṣoḍaśaguṇe ṣoḍaśāṃśasthitaṃ pacet // (29.2)
Par.?
punas tena ghṛtaprasthaṃ siddhe cāsmin palāni ṣaṭ / (30.1)
Par.?
tavakṣīryāḥ kṣipet triṃśat sitāyā dviguṇaṃ madhu // (30.2)
Par.?
ghṛtāt trijātāt tripalaṃ tato līḍhaṃ khajāhatam / (31.1)
Par.?
payo'nupānaṃ tat prāhṇe rasāyanam ayantraṇam // (31.2)
Par.?
medhyaṃ cakṣuṣyam āyuṣyaṃ dīpanaṃ hanti cācirāt / (32.1) Par.?
mehagulmakṣayavyādhipāṇḍurogabhagandarān // (32.2)
Par.?
ye ca sarpirguḍāḥ proktāḥ kṣate yojyāḥ kṣaye 'pi te / (33.1)
Par.?
Rezept
tvagelāpippalīkṣīrīśarkarā dviguṇāḥ kramāt // (33.2)
Par.?
cūrṇitā bhakṣitāḥ kṣaudrasarpiṣā vāvalehitāḥ / (34.1)
Par.?
svaryāḥ kāsakṣayaśvāsapārśvarukkaphanāśanāḥ // (34.2)
Par.?
viśeṣāt svarasāde 'sya nasyadhūmādi yojayet / (35.1)
Par.?
tatrāpi vātaje koṣṇaṃ pibed auttarabhaktikam // (35.2)
Par.?
kāsamardakavārtākīmārkavasvarasair ghṛtam / (36.1)
Par.?
sādhitaṃ kāsajit svaryaṃ siddham ārtagalena vā // (36.2)
Par.?
badarīpattrakalkaṃ vā ghṛtabhṛṣṭaṃ sasaindhavam / (37.1)
Par.?
tailaṃ vā madhukadrākṣāpippalīkṛminutphalaiḥ // (37.2)
Par.?
haṃsapadyāśca mūlena pakvaṃ nasto niṣecayet / (38.1)
Par.?
sukhodakānupānaṃ ca sasarpiṣkaṃ guḍaudanam // (38.2)
Par.?
aśnīyāt pāyasaṃ caivaṃ snigdhaṃ svedaṃ niyojayet / (39.1)
Par.?
pittodbhave pibet sarpiḥ śṛtaśītapayo'nupaḥ // (39.2)
Par.?
kṣīrivṛkṣāṅkurakvāthakalkasiddhaṃ samākṣikam / (40.1)
Par.?
aśnīyācca sasarpiṣkaṃ yaṣṭīmadhukapāyasam // (40.2)
Par.?
balāvidārigandhābhyāṃ vidāryā madhukena ca / (41.1)
Par.?
siddhaṃ salavaṇaṃ sarpir nasyaṃ svaryam anuttamam // (41.2)
Par.?
nasya
prapauṇḍarīkaṃ madhukaṃ pippalī bṛhatī balā / (42.1)
Par.?
sādhitaṃ kṣīrasarpiśca tat svaryaṃ nāvanaṃ param // (42.2)
Par.?
lehya
lihyān madhurakāṇāṃ ca cūrṇaṃ madhughṛtāplutam / (43.1)
Par.?
pibet kaṭūni mūtreṇa kaphaje rūkṣabhojanaḥ // (43.2)
Par.?
kaṭphalāmalakavyoṣaṃ lihyāt tailamadhuplutam / (44.1)
Par.?
vyoṣakṣārāgnicavikābhārgīpathyāmadhūni vā // (44.2)
Par.?
yavair yavāgūṃ yamake kaṇādhātrīkṛtāṃ pibet / (45.1)
Par.?
bhuktvādyāt pippalīṃ śuṇṭhīṃ tīkṣṇaṃ vā vamanaṃ bhajet // (45.2)
Par.?
śarkarākṣaudramiśrāṇi śṛtāni madhuraiḥ saha / (46.1)
Par.?
pibet payāṃsi yasyoccair vadato 'bhihataḥ svaraḥ // (46.2)
Par.?
vicitram annam arucau hitairupahitaṃ hitam / (47.1)
Par.?
bahirantarmṛjā cittanirvāṇaṃ hṛdyam auṣadham // (47.2)
Par.?
dvau kālau dantapavanaṃ bhakṣayen mukhadhāvanaiḥ / (48.1)
Par.?
kaṣāyaiḥ kṣālayed āsyaṃ dhūmaṃ prāyogikaṃ pibet // (48.2)
Par.?
tālīśacūrṇavaṭakāḥ sakarpūrasitopalāḥ / (49.1)
Par.?
śaśāṅkakiraṇākhyāśca bhakṣyā rucikarāḥ param // (49.2)
Par.?
vātād arocake tatra pibeccūrṇaṃ prasannayā / (50.1)
Par.?
hareṇukṛṣṇākṛmijiddrākṣāsaindhavanāgarāt // (50.2)
Par.?
elābhārgīyavakṣārahiṅguyuktād ghṛtena vā / (51.1)
Par.?
chardayed vā vacāmbhobhiḥ pittācca guḍavāribhiḥ // (51.2)
Par.?
lihyād vā śarkarāsarpirlavaṇottamamākṣikam / (52.1)
Par.?
kaphād vamen nimbajalair dīpyakāragvadhodakam // (52.2)
Par.?
pānaṃ samadhvariṣṭāśca tīkṣṇāḥ samadhumādhavāḥ / (53.1)
Par.?
pibeccūrṇaṃ ca pūrvoktaṃ hareṇvādyuṣṇavāriṇā // (53.2)
Par.?
elātvaṅnāgakusumatīkṣṇakṛṣṇāmahauṣadham / (54.1)
Par.?
bhāgavṛddhaṃ kramāccūrṇaṃ nihanti samaśarkaram // (54.2)
Par.?
prasekārucihṛtpārśvakāsaśvāsagalāmayān / (55.1)
Par.?
yavānītintiḍīkāmlavetasauṣadhadāḍimam // (55.2)
Par.?
kṛtvā kolaṃ ca karṣāṃśaṃ sitāyāśca catuḥpalam / (56.1)
Par.?
dhānyasauvarcalājājīvarāṅgaṃ cārdhakārṣikam // (56.2)
Par.?
pippalīnāṃ śataṃ caikaṃ dve śate maricasya ca / (57.1)
Par.?
cūrṇam etat paraṃ rucyaṃ hṛdyaṃ grāhi hinasti ca // (57.2)
Par.?
vibandhakāsahṛtpārśvaplīhārśograhaṇīgadān / (58.1)
Par.?
tālīśapattraṃ maricaṃ nāgaraṃ pippalī śubhā // (58.2)
Par.?
yathottaraṃ bhāgavṛddhyā tvagele cārdhabhāgike / (59.1)
Par.?
tad rucyaṃ dīpanaṃ cūrṇaṃ kaṇāṣṭaguṇaśarkaram // (59.2)
Par.?
kāsaśvāsārucicchardiplīhahṛtpārśvaśūlanut / (60.1)
Par.?
pāṇḍujvarātisāraghnaṃ mūḍhavātānulomanam // (60.2)
Par.?
arkāmṛtākṣārajale śarvarīm uṣitair yavaiḥ / (61.1)
Par.?
praseke kalpitān saktūn bhakṣyāṃścādyād balī vamet // (61.2)
Par.?
kaṭutiktais tathā śūlyaṃ bhakṣayej jāṅgalaṃ palam / (62.1)
Par.?
śuṣkāṃśca bhakṣyān sulaghūṃś caṇakādirasānupaḥ // (62.2)
Par.?
śleṣmaṇo 'tiprasekena vāyuḥ śleṣmāṇam asyati / (63.1)
Par.?
kaphaprasekaṃ taṃ vidvān snigdhoṣṇaireva nirjayet // (63.2)
Par.?
pīnase 'pi kramam imaṃ vamathau ca prayojayet / (64.1)
Par.?
viśeṣāt pīnase 'bhyaṅgān snehān svedāṃśca śīlayet // (64.2)
Par.?
snigdhān utkārikāpiṇḍaiḥ śiraḥpārśvagalādiṣu / (65.1)
Par.?
lavaṇāmlakaṭūṣṇāṃśca rasān snehopasaṃhitān // (65.2)
Par.?
śiro'ṃsapārśvaśūleṣu yathādoṣavidhiṃ caret / (66.1)
Par.?
audakānūpapiśitairupanāhāḥ susaṃskṛtāḥ // (66.2)
Par.?
tatreṣṭāḥ sacatuḥsnehā doṣasaṃsarga iṣyate / (67.1)
Par.?
pralepo natayaṣṭyāhvaśatāhvākuṣṭhacandanaiḥ // (67.2)
Par.?
balārāsnātilais tadvat sasarpirmadhukotpalaiḥ / (68.1)
Par.?
punarnavākṛṣṇagandhābalāvīrāvidāribhiḥ // (68.2)
Par.?
nāvanaṃ dhūmapānāni snehāścauttarabhaktikāḥ / (69.1)
Par.?
tailānyabhyaṅgayogīni vastikarma tathā param // (69.2)
Par.?
śṛṅgādyair vā yathādoṣaṃ duṣṭam eṣāṃ hared asṛk / (70.1)
Par.?
pradehaḥ saghṛtaiḥ śreṣṭhaḥ padmakośīracandanaiḥ // (70.2)
Par.?
dūrvāmadhukamañjiṣṭhākesarair vā ghṛtāplutaiḥ / (71.1)
Par.?
vaṭādisiddhatailena śatadhautena sarpiṣā // (71.2)
Par.?
abhyaṅgaḥ payasā sekaḥ śastaśca madhukāmbunā / (72.1)
Par.?
prāyeṇopahatāgnitvāt sapiccham atisāryate // (72.2)
Par.?
tasyātīsāragrahaṇīvihitaṃ hitam auṣadham / (73.1)
Par.?
purīṣaṃ yatnato rakṣecchuṣyato rājayakṣmiṇaḥ // (73.2)
Par.?
sarvadhātukṣayārtasya balaṃ tasya hi viḍbalam / (74.1)
Par.?
māṃsam evāśnato yuktyā mārdvīkaṃ pibato 'nu ca // (74.2)
Par.?
avidhāritavegasya yakṣmā na labhate 'ntaram / (75.1)
Par.?
surāṃ samaṇḍāṃ mārdvīkam ariṣṭān sīdhumādhavān // (75.2)
Par.?
yathārham anupānārthaṃ piben māṃsāni bhakṣayan / (76.1)
Par.?
srotovibandhamokṣārthaṃ balaujaḥpuṣṭaye ca tat // (76.2)
Par.?
snehakṣīrāmbukoṣṭheṣu svabhyaktam avagāhayet / (77.1)
Par.?
uttīrṇaṃ miśrakaiḥ snehair bhūyo 'bhyaktaṃ sukhaiḥ karaiḥ // (77.2)
Par.?
mṛdnīyāt sukham āsīnaṃ sukhaṃ codvartayet param / (78.1)
Par.?
jīvantīṃ śatavīryāṃ ca vikasāṃ sapunarnavām // (78.2)
Par.?
aśvagandhām apāmārgaṃ tarkārīṃ madhukaṃ balām / (79.1)
Par.?
vidārīṃ sarṣapān kuṣṭhaṃ taṇḍulān atasīphalam // (79.2)
Par.?
māṣāṃs tilāṃśca kiṇvaṃ ca sarvam ekatra cūrṇayet / (80.1)
Par.?
yavacūrṇaṃ triguṇitaṃ dadhnā yuktaṃ samākṣikam // (80.2)
Par.?
etad udvartanaṃ kāryaṃ puṣṭivarṇabalapradam / (81.1)
Par.?
gaurasarṣapakalkena snānīyauṣadhibhiśca saḥ // (81.2)
Par.?
snāyād ṛtusukhais toyair jīvanīyopasādhitaiḥ / (82.1)
Par.?
gandhamālyādikāṃ bhūṣām alakṣmīnāśanīṃ bhajet // (82.2)
Par.?
suhṛdāṃ darśanaṃ gītavāditrotsavasaṃśrutiḥ / (83.1)
Par.?
vastayaḥ kṣīrasarpīṃṣi madyamāṃsasuśīlatā / (83.2)
Par.?
daivavyapāśrayaṃ tattad atharvoktaṃ ca pūjitam // (83.3)
Par.?
Duration=0.31544780731201 secs.