UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 5790
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca kaliśceti caturyugam / (1.2)
Par.?
eṣāṃ svabhāvaṃ sūtādya kathayasva samāsataḥ // (1.3)
Par.?
gate nārāyaṇe kṛṣṇe svameva paramaṃ padam / (2.2)
Par.?
pārthaḥ paramadharmātmā pāṇḍavaḥ śatrutāpanaḥ // (2.3)
Par.?
kṛtvā caivottaravidhiṃ śokena mahatāvṛtaḥ / (3.1)
Par.?
apaśyat pathi gacchantaṃ kṛṣṇadvaipāyanaṃ munim // (3.2)
Par.?
śiṣyaiḥ praśiṣyairabhitaḥ saṃvṛtaṃ brahmavādinam / (4.1)
Par.?
papāta daṇḍavad bhūmau tyaktvā śokaṃ tadārjunaḥ // (4.2)
Par.?
uvāca paramaprītaḥ kasmād deśānmahāmune / (5.1)
Par.?
idānīṃ gacchasi kṣipraṃ kaṃ vā deśaṃ prati prabho // (5.2)
Par.?
saṃdarśanād vai bhavataḥ śoko me vipulo gataḥ / (6.1)
Par.?
idānīṃ mama yat kāryaṃ brūhi padmadalekṣaṇa // (6.2)
Par.?
tamuvāca mahāyogī kṛṣṇadvaipāyanaḥ svayam / (7.1)
Par.?
upaviśya nadītīre śiṣyaiḥ parivṛto muniḥ // (7.2)
Par.?
idaṃ kaliyugaṃ ghoraṃ samprāptaṃ pāṇḍunandana / (8.1)
Par.?
tato gacchāmi devasya vārāṇasīṃ mahāpurīm // (8.2)
Par.?
asmin kaliyuge ghore lokāḥ pāpānuvartinaḥ / (9.1)
Par.?
bhaviṣyanti mahāpāpā varṇāśramavivarjitāḥ // (9.2)
Par.?
nānyat paśyāmi jantūnāṃ muktvā vārāṇasīṃ purīm / (10.1)
Par.?
sarvapāpapraśamanaṃ prāyaścittaṃ kalau yuge // (10.2)
Par.?
kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca sarveṣveteṣu vai narāḥ / (11.1)
Par.?
bhaviṣyanti mahātmāno dhārmikāḥ satyavādinaḥ // (11.2)
Par.?
tvaṃ hi lokeṣu vikhyāto dhṛtimāñ janavatsalaḥ / (12.1)
Par.?
pālayādya paraṃ dharmaṃ svakīyaṃ mucyase bhayāt // (12.2)
Par.?
evamukto bhagavatā pārthaḥ parapuraṃjayaḥ / (13.1)
Par.?
pṛṣṭavān praṇipatyāsau yugadharmān dvijottamāḥ // (13.2)
Par.?
tasmai provāca sakalaṃ muniḥ satyavatīsutaḥ / (14.1)
Par.?
praṇamya devamīśānaṃ yugadharmān sanātanān // (14.2)
Par.?
yugadharmāḥ
vakṣyāmi te samāsena yugadharmān nareśvara / (15.1)
Par.?
na śakyate mayā pārtha vistareṇābhibhāṣitum // (15.2)
Par.?
ādyaṃ kṛtayugaṃ proktaṃ tatastretāyugaṃ budhaiḥ / (16.1)
Par.?
tṛtīyaṃ dvāparaṃ pārtha caturthaṃ kalirucyate // (16.2)
Par.?
dhyānaṃ paraṃ kṛtayuge tretāyāṃ jñānamucyate / (17.1)
Par.?
dvāpare yajñamevāhurdānameva kalau yuge // (17.2)
Par.?
brahmā kṛtayuge devastretāyāṃ bhagavān raviḥ / (18.1)
Par.?
dvāpare daivataṃ viṣṇuḥ kalau rudro maheśvaraḥ // (18.2)
Par.?
brahmā viṣṇustathā sūryaḥ sarva eva kaliṣvapi / (19.1)
Par.?
pūjyate bhagavān rudraścaturṣvapi pinākadhṛk // (19.2) Par.?
ādye kṛtayuge dharmaścatuṣpādaḥ sanātanaḥ / (20.1)
Par.?
tretāyuge tripādaḥ syād dvipādo dvāpare sthitaḥ / (20.2)
Par.?
tripādahīnastiṣye tu sattāmātreṇa tiṣṭhati // (20.3)
Par.?
kṛta
kṛte tu mithunotpattirvṛttiḥ sākṣād rasollasā / (21.1)
Par.?
prajāstṛptāḥ sadā sarvāḥ sadānandāśca bhoginaḥ // (21.2)
Par.?
adhamottamatvaṃ nāstyāsāṃ nirviśeṣāḥ puraṃjaya / (22.1)
Par.?
tulyamāyuḥ sukhaṃ rūpaṃ tāsāṃ tasmin kṛte yuge // (22.2)
Par.?
viśokāḥ sattvabahulā ekāntabahulāstathā / (23.1)
Par.?
dhyānaniṣṭhāstaponiṣṭhā mahādevaparāyaṇāḥ // (23.2)
Par.?
tā vai niṣkāmacāriṇyo nityaṃ muditamānasāḥ / (24.1)
Par.?
parvatodadhivāsinyo hyaniketāḥ parantapa // (24.2)
Par.?
tretā
rasollāsā kālayogāt tretākhye naśyate tataḥ / (25.1)
Par.?
tasyāṃ siddhau praṇaṣṭāyāmanyā siddhiravartata // (25.2)
Par.?
apāṃ saukṣmye pratihate tadā meghātmanā tu vai / (26.1)
Par.?
meghebhyaḥ stanayitnubhyaḥ pravṛttaṃ vṛṣṭisarjanam // (26.2)
Par.?
sakṛdeva tayā vṛṣṭyā saṃyukte pṛthivītale / (27.1)
Par.?
prādurāsaṃstadā tāsāṃ vṛkṣā vai gṛhasaṃjñitāḥ // (27.2)
Par.?
sarvapratyupayogastu tāsāṃ tebhyaḥ prajāyate / (28.1)
Par.?
vartayanti sma tebhyastāstretāyugamukhe prajāḥ // (28.2)
Par.?
tataḥ kālena mahatā tāsāmeva viparyayāt / (29.1)
Par.?
rāgalobhātmako bhāvastadā hyākasmiko 'bhavat // (29.2)
Par.?
viparyayeṇa tāsāṃ tu tena tatkālabhāvinā / (30.1)
Par.?
praṇaśyanti tataḥ sarve vṛkṣāste gṛhasaṃjñitāḥ // (30.2)
Par.?
tatasteṣu pranaṣṭeṣu vibhrāntā maithunodbhavāḥ / (31.1)
Par.?
abhidhyāyanti tāṃ siddhiṃ satyābhidhyāyinastadā // (31.2)
Par.?
prādurbabhūvustāsāṃ tu vṛkṣāste gṛhasaṃjñitāḥ / (32.1)
Par.?
vastrāṇi te prasūyante phalānyābharaṇāni ca // (32.2)
Par.?
teṣveva jāyate tāsāṃ gandhavarṇarasānvitam / (33.1)
Par.?
amākṣikaṃ mahāvīryaṃ puṭake puṭake madhu // (33.2)
Par.?
tena tā vartayanti sma tretāyugamukhe prajāḥ / (34.1)
Par.?
hṛṣṭapuṣṭāstayā siddhyā sarvā vai vigatajvarāḥ // (34.2)
Par.?
tataḥ kālāntareṇaiva punarlobhāvṛtāstadā / (35.1)
Par.?
vṛkṣāṃstān paryagṛhṇanta madhu cāmākṣikaṃ balāt // (35.2)
Par.?
tāsāṃ tenāpacāreṇa punarlobhakṛtena vai / (36.1)
Par.?
praṇaṣṭā madhunā sārdhaṃ kalpavṛkṣāḥ kvacit kvacit // (36.2)
Par.?
śītavarṣātapaistīvrais tatastā duḥkhitā bhṛśam / (37.1)
Par.?
dvandvaiḥ sampīḍyamānāstu cakrurāvaraṇāni ca // (37.2)
Par.?
kṛtvā dvandvapratīghātān vārtopāyamacintayan / (38.1)
Par.?
naṣṭeṣu madhunā sārdhaṃ kalpavṛkṣeṣu vai tadā // (38.2)
Par.?
tataḥ prādurbabhau tāsāṃ siddhistretāyuge punaḥ / (39.1)
Par.?
vārtāyāḥ sādhikā hyanyā vṛṣṭistāsāṃ nikāmataḥ // (39.2)
Par.?
tāsāṃ vṛṣṭyudakānīha yāni nimnairgatāni tu / (40.1)
Par.?
avahan vṛṣṭisaṃtatyā srotaḥsthānāni nimnagāḥ // (40.2)
Par.?
ye punastadapāṃ stokā āpannāḥ pṛthivītale / (41.1)
Par.?
apāṃ bhūmeśca saṃyogādoṣadhyastāstadābhavan // (41.2)
Par.?
aphālakṛṣṭāś cānuptā grāmyāraṇyāścaturdaśa / (42.1)
Par.?
ṛtupuṣpaphalaiścaiva vṛkṣagulmāśca jajñire // (42.2)
Par.?
tataḥ prādurabhūt tāsāṃ rāgo lobhaśca sarvaśaḥ / (43.1)
Par.?
avaśyaṃ bhāvinārthena tretāyugavaśena vai // (43.2)
Par.?
tatastāḥ paryagṛhṇanta nadīkṣetrāṇi parvatān / (44.1)
Par.?
vṛkṣagulmauṣadhīścaiva prasahya tu yathābalam // (44.2)
Par.?
viparyayeṇa tāsāṃ tā oṣadhyo viviśurmahīm / (45.1)
Par.?
pitāmahaniyogena dudoha pṛthivīṃ pṛthuḥ // (45.2)
Par.?
tatastā jagṛhuḥ sarvā anyonyaṃ krodhamūrchitāḥ / (46.1)
Par.?
vasudāradhanādyāṃstu balāt kālabalena tu // (46.2)
Par.?
maryādāyāḥ pratiṣṭhārthaṃ jñātvaitad bhagavānajaḥ / (47.1)
Par.?
sasarja kṣatriyān brahmā brāhmaṇānāṃ hitāya ca // (47.2)
Par.?
origin of castes and āśramas
varṇāśramavyavasthāṃ ca tretāyāṃ kṛtavān prabhuḥ / (48.1)
Par.?
yajñapravartanaṃ caiva paśuhiṃsāvivarjitam // (48.2)
Par.?
dvāpara
dvāpareṣvatha vidyante matibhedāḥ sadā nṛṇām / (49.1)
Par.?
rāgo lobhastathā yuddhaṃ tattvānāmaviniścayaḥ // (49.2)
Par.?
eko vedaścatuṣpādastretāsviha vidhīyate / (50.1)
Par.?
vedavyāsaiścaturdhā tu vyasyate dvāparādiṣu // (50.2)
Par.?
ṛṣiputraiḥ punarbhedād bhidyante dṛṣṭivibhramaiḥ / (51.1)
Par.?
mantrabrāhmaṇavinyāsaiḥ svaravarṇaviparyayaiḥ // (51.2)
Par.?
saṃhitā ṛgyajuḥsāmnāṃ saṃhanyante śrutarṣibhiḥ / (52.1)
Par.?
sāmānyād vaikṛtāccaiva dṛṣṭibhedaiḥ kvacit kvacit // (52.2)
Par.?
brāhmaṇaṃ kalpasūtrāṇi mantrapravacanāni ca / (53.1)
Par.?
itihāsapurāṇāni dharmaśāstrāṇi suvrata // (53.2)
Par.?
avṛṣṭirmaraṇaṃ caiva tathaiva vyādhyupadravāḥ / (54.1)
Par.?
vāṅmanaḥkāyajair duḥkhair nirvedo jāyate nṛṇām // (54.2)
Par.?
nirvedājjāyate teṣāṃ duḥkhamokṣavicāraṇā / (55.1)
Par.?
vicāraṇācca vairāgyaṃ vairāgyād doṣadarśanam // (55.2)
Par.?
doṣāṇāṃ darśanāccaiva dvāpare jñānasaṃbhavaḥ / (56.1)
Par.?
eṣā rajastamoyuktā vṛttirvai dvāpare smṛtā // (56.2)
Par.?
ādye kṛte tu dharmo 'sti sa tretāyāṃ pravartate / (57.1)
Par.?
dvāpare vyākulībhūtvā praṇaśyati kalau yuge // (57.2)
Par.?
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhasryāṃ saṃhitāyāṃ pūrvavibhāge saptaviṃśo 'dhyāyaḥ // (58.1)
Par.?
Duration=0.21993112564087 secs.