UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3428
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athāto navegāndhāraṇīyam adhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1)
Par.?
iti ha smāha bhagavānātreyaḥ // (2)
Par.?
na vegān dhārayeddhīmāñjātān mūtrapurīṣayoḥ / (3.1)
Par.?
na retaso na vātasya na chardyāḥ kṣavathorna ca // (3.2)
Par.?
nodgārasya na jṛmbhāyā na vegān kṣutpipāsayoḥ / (4.1)
Par.?
na bāṣpasya na nidrāyā niḥśvāsasya śrameṇa ca // (4.2)
Par.?
etān dhārayato jātān vegān rogā bhavanti ye / (5.1)
Par.?
mūtra
pṛthakpṛthakcikitsārthaṃ tānme nigadataḥ śṛṇu // (5.2)
Par.?
bastimehanayoḥ śūlaṃ mūtrakṛcchraṃ śirorujā / (6.1)
Par.?
vināmo vaṅkṣaṇānāhaḥ syālliṅgaṃ mūtranigrahe // (6.2)
Par.?
svedāvagāhanābhyaṅgān sarpiṣaścāvapīḍakam / (7.1)
Par.?
mūtre pratihate kuryāttrividhaṃ bastikarma ca // (7.2)
Par.?
pakvāśayaśiraḥśūlaṃ vātavarco'pravartanam / (8.1)
Par.?
piṇḍikodveṣṭanādhmānaṃ purīṣe syādvidhārite // (8.2)
Par.?
svedābhyaṅgāvagāhāśca vartayo bastikarma ca / (9.1)
Par.?
hitaṃ pratihate varcasyannapānaṃ pramāthi ca // (9.2)
Par.?
meḍhre vṛṣaṇayoḥ śūlamaṅgamardo hṛdi vyathā / (10.1)
Par.?
bhavet pratihate śukre vibaddhaṃ mūtrameva ca // (10.2)
Par.?
tatrābhyaṅgo'vagāhaśca madirā caraṇāyudhāḥ / (11.1)
Par.?
śāliḥ payo nirūhaśca śastaṃ maithunameva ca // (11.2)
Par.?
saṅgo viṇmūtravātānāmādhmānaṃ vedanā klamaḥ / (12.1)
Par.?
jaṭhare vātajāścānye rogāḥ syurvātanigrahāt // (12.2)
Par.?
snehasvedavidhistatra vartayo bhojanāni ca / (13.1)
Par.?
pānāni bastayaścaiva śastaṃ vātānulomanam // (13.2)
Par.?
kaṇḍūkoṭhārucivyaṅgaśothapāṇḍvāmayajvarāḥ / (14.1)
Par.?
kuṣṭhahṛllāsavīsarpāśchardinigrahajā gadāḥ // (14.2)
Par.?
bhuktvā pracchardanaṃ dhūmo laṅghanaṃ raktamokṣaṇam / (15.1)
Par.?
rūkṣānnapānaṃ vyāyāmo virekaścātra śasyate // (15.2)
Par.?
kṣavathu
manyāstambhaḥ śiraḥśūlamarditārdhāvabhedakau / (16.1)
Par.?
indriyāṇāṃ ca daurbalyaṃ kṣavathoḥ syādvidhāraṇāt // (16.2)
Par.?
tatrordhvajatruke'bhyaṅgaḥ svedo dhūmaḥ sanāvanaḥ / (17.1)
Par.?
hitaṃ vātaghnamādyaṃ ca ghṛtaṃ cauttarabhaktikam // (17.2)
Par.?
hikkā śvāso'ruciḥ kampo vibandho hṛdayorasoḥ / (18.1)
Par.?
udgāranigrahāttatra hikkāyāstulyam auṣadham // (18.2)
Par.?
jṛmbhā
vināmākṣepasaṃkocāḥ suptiḥ kampaḥ pravepanam / (19.1)
Par.?
jṛmbhāyā nigrahāttatra sarvaṃ vātaghnamauṣadham // (19.2)
Par.?
kārśyadaurbalyavaivarṇyam aṅgamardo'rucirbhramaḥ / (20.1)
Par.?
kṣudveganigrahāttatra snigdhoṣṇaṃ laghu bhojanam // (20.2)
Par.?
pipāsā
kaṇṭhāsyaśoṣo bādhiryaṃ śramaḥ sādo hṛdi vyathā / (21.1)
Par.?
pipāsānigrahāttatra śītaṃ tarpaṇamiṣyate // (21.2)
Par.?
bāṣpa
pratiśyāyo'kṣirogaśca hṛdrogaścārucirbhramaḥ / (22.1)
Par.?
bāṣpanigrahaṇāttatra svapno madyaṃ priyāḥ kathāḥ // (22.2)
Par.?
jṛmbhāṅgamardastandrā ca śirorogo 'kṣigauravam / (23.1)
Par.?
nidrāvidhāraṇāttatra svapnaḥ saṃvāhanāni ca // (23.2)
Par.?
gulmahṛdrogasaṃmohāḥ śramaniḥśvāsadhāraṇāt / (24.1)
Par.?
jāyante tatra viśrāmo vātaghnyaśca kriyā hitāḥ // (24.2)
Par.?
veganigrahajā rogā ya ete parikīrtitāḥ / (25.1)
Par.?
icchaṃsteṣāmanutpattiṃ vegānetānna dhārayet // (25.2)
Par.?
imāṃstu dhārayedvegān hitārthī pretya ceha ca / (26.1)
Par.?
sāhasānām aśastānāṃ manovākkāyakarmaṇām // (26.2)
Par.?
lobhaśokabhayakrodhamānavegān vidhārayet / (27.1)
Par.?
nairlajjyerṣyātirāgāṇāmabhidhyāyāśca buddhimān // (27.2)
Par.?
puruṣasyātimātrasya sūcakasyānṛtasya ca / (28.1)
Par.?
vākyasyākālayuktasya dhārayedvegamutthitam // (28.2)
Par.?
dehapravṛttiryā kācidvidyate parapīḍayā / (29.1)
Par.?
strībhogasteyahiṃsādyā tasyā vegānvidhārayet // (29.2)
Par.?
puṇyaśabdo vipāpatvān manovākkāyakarmaṇām / (30.1)
Par.?
dharmārthakāmān puruṣaḥ sukhī bhuṅkte cinoti ca // (30.2)
Par.?
śarīraceṣṭā yā ceṣṭā sthairyārthā balavardhinī / (31.1)
Par.?
dehavyāyāmasaṃkhyātā mātrayā tāṃ samācaret // (31.2)
Par.?
lāghavaṃ karmasāmarthyaṃ sthairyaṃ duḥkhasahiṣṇutā / (32.1)
Par.?
doṣakṣayo 'gnivṛddhiśca vyāyāmādupajāyate // (32.2)
Par.?
śramaḥ klamaḥ kṣayastṛṣṇā raktapittaṃ pratāmakaḥ / (33.1)
Par.?
ativyāyāmataḥ kāso jvaraśchardiśca jāyate / (33.2)
Par.?
hṛdayādyuparodhaśca iti vyāyāmalakṣaṇam // (33.3)
Par.?
vyāyāmahāsyabhāṣyādhvagrāmyadharmaprajāgarān / (34.1)
Par.?
nocitānapi seveta buddhimānatimātrayā // (34.2)
Par.?
etānevaṃvidhāṃścānyān yo 'timātraṃ niṣevate / (35.1)
Par.?
gajaṃ siṃha ivākarṣan sahasā sa vinaśyate / (35.2)
Par.?
te varjayeyurvyāyāmaṃ kṣudhitāstṛṣitāśca ye // (35.3)
Par.?
ucitādahitāddhīmān kramaśo viramennaraḥ / (36.1)
Par.?
hitaṃ krameṇa seveta kramaścātropadiśyate // (36.2)
Par.?
prakṣepāpacaye tābhyāṃ kramaḥ pādāṃśiko bhavet / (37.1)
Par.?
ekāntaraṃ tataścordhvaṃ dvyantaraṃ tryantaraṃ tathā // (37.2)
Par.?
krameṇāpacitā doṣāḥ krameṇopacitā guṇāḥ / (38.1)
Par.?
santo yāntyapunarbhāvamaprakampyā bhavanti ca // (38.2)
Par.?
samapittānilakaphāḥ kecidgarbhādi mānavāḥ / (39.1)
Par.?
dṛśyante vātalāḥ kecitpittalāḥ śleṣmalāstathā // (39.2)
Par.?
teṣāmanāturāḥ pūrve vātalādyāḥ sadāturāḥ / (40.1)
Par.?
doṣānuśayitā hyeṣāṃ dehaprakṛtirucyate // (40.2)
Par.?
viparītaguṇasteṣāṃ svasthavṛttervidhirhitaḥ / (41.1)
Par.?
samasarvarasaṃ sātmyaṃ samadhātoḥ praśasyate // (41.2)
Par.?
dve adhaḥ sapta śirasi khāni svedamukhāni ca / (42.1)
Par.?
malāyanāni bādhyante duṣṭairmātrādhikairmalaiḥ // (42.2)
Par.?
malabuddhiṃ gurutayā lāghavānmalasaṃkṣayam / (43.1)
Par.?
malāyanānāṃ budhyeta saṅgotsargādatīva ca // (43.2)
Par.?
tān doṣaliṅgairādiśya vyādhīn sādhyānupācaret / (44.1)
Par.?
vyādhihetupratidvaṃdvair mātrākālau vicārayan // (44.2)
Par.?
viṣamasvasthavṛttānāmete rogāstathāpare / (45.1)
Par.?
jāyante 'nāturas tasmāt svasthavṛttaparo bhavet // (45.2)
Par.?
mādhavaprathame māsi nabhasyaprathame punaḥ / (46.1)
Par.?
sahasyaprathame caiva hārayeddoṣasaṃcayam // (46.2)
Par.?
snigdhasvinnaśarīrāṇāmūrdhvaṃ cādhaśca nityaśaḥ / (47.1)
Par.?
bastikarma tataḥ kuryānnasyakarma ca buddhimān // (47.2)
Par.?
yathākramaṃ yathāyogyamata ūrdhvaṃ prayojayet / (48.1)
Par.?
rasāyanāni siddhāni vṛṣyayogāṃśca kālavit // (48.2)
Par.?
rogāstathā na jāyante prakṛtistheṣu dhātuṣu / (49.1)
Par.?
dhātavaścābhivardhante jarā māndyamupaiti ca // (49.2)
Par.?
vidhireṣa vikārāṇām anutpattau nidarśitaḥ / (50.1)
Par.?
nijānāmitareṣāṃ tu pṛthagevopadekṣyate // (50.2)
Par.?
ye bhūtaviṣavāyvagnisaṃprahārādisaṃbhavāḥ / (51.1)
Par.?
nṛṇāmāgantavo rogāḥ prajñā teṣvaparādhyati // (51.2)
Par.?
īrṣyāśokabhayakrodhamānadveṣādayaśca ye / (52.1)
Par.?
manovikārāste 'pyuktāḥ sarve prajñāparādhajāḥ // (52.2)
Par.?
tyāgaḥ prajñāparādhānāmindriyopaśamaḥ smṛtiḥ / (53.1)
Par.?
deśakālātmavijñānaṃ sadvṛttasyānuvartanam // (53.2)
Par.?
āgantūnāmanutpattāveṣa mārgo nidarśitaḥ / (54.1)
Par.?
prājñaḥ prāgeva tat kuryāddhitaṃ vidyādyadātmanaḥ // (54.2)
Par.?
āptopadeśaprajñānaṃ pratipattiśca kāraṇam / (55.1)
Par.?
vikārāṇāmanutpattāvutpannānāṃ ca śāntaye // (55.2)
Par.?
pāpavṛttavacaḥsattvāḥ sūcakāḥ kalahapriyāḥ / (56.1)
Par.?
marmopahāsino lubdhāḥ paravṛddhidviṣaḥ śaṭhāḥ // (56.2)
Par.?
parāpavādaratayaścapalā ripusevinaḥ / (57.1)
Par.?
nirghṛṇāstyaktadharmāṇaḥ parivarjyā narādhamāḥ // (57.2)
Par.?
buddhividyāvayaḥśīladhairyasmṛtisamādhibhiḥ / (58.1)
Par.?
vṛddhopasevino vṛddhāḥ svabhāvajñā gatavyathāḥ // (58.2)
Par.?
sumukhāḥ sarvabhūtānāṃ praśāntāḥ śaṃsitavratāḥ / (59.1)
Par.?
sevyāḥ sanmārgavaktāraḥ puṇyaśravaṇadarśanāḥ // (59.2)
Par.?
āhārācāraceṣṭāsu sukhārthī pretya ceha ca / (60.1)
Par.?
paraṃ prayatnamātiṣṭhedbuddhimān hitasevane // (60.2)
Par.?
na naktaṃ dadhi bhuñjīta na cāpyaghṛtaśarkaram / (61.1)
Par.?
nāmudgayūṣaṃ nākṣaudraṃ noṣṇaṃ nāmalakairvinā // (61.2)
Par.?
jvarāsṛkpittavīsarpakuṣṭhapāṇḍvāmayabhramān / (62.1)
Par.?
prāpnuyātkāmalāṃ cogrāṃ vidhiṃ hitvā dadhipriyaḥ // (62.2)
Par.?
tatra ślokāḥ / (63.1)
Par.?
vegā vegasamutthāśca rogāsteṣāṃ ca bheṣajam / (63.2)
Par.?
yeṣāṃ vegā vidhāryāśca yadarthaṃ yaddhitāhitam // (63.3)
Par.?
ucite cāhite varjye sevye cānucite kramaḥ / (64.1)
Par.?
yathāprakṛti cāhāro malāyanagadauṣadham // (64.2)
Par.?
bhaviṣyatāmanutpattau rogāṇāmauṣadhaṃ ca yat / (65.1)
Par.?
varjyāḥ sevyāśca puruṣā dhīmatātmasukhārthinā // (65.2) Par.?
vidhinā dadhi sevyaṃ ca yena yasmāttadatrijaḥ / (66.1)
Par.?
navegāndhāraṇe 'dhyāye sarvamevāvadanmuniḥ // (66.2)
Par.?
ityagniveśakṛte tantre carakapratisaṃskṛte ślokasthāne navegāndhāraṇīyo nāma saptamo 'dhyāyāḥ // (67.1)
Par.?
Duration=0.26266503334045 secs.