Texts

vyāsa uvāca / (1.1) Par.?

dvaṃdvāni mokṣajijñāsur arthadharmāvanuṣṭhitaḥ / (1.2) Par.?

vaktrā guṇavatā śiṣyaḥ śrāvyaḥ pūrvam idaṃ mahat // (1.3) Par.?

ākāśaṃ māruto jyotir āpaḥ pṛthvī ca pañcamī / (2.1) Par.?

bhāvābhāvau ca kālaśca sarvabhūteṣu pañcasu // (2.2) Par.?

antarātmakam ākāśaṃ tanmayaṃ śrotram indriyam / (3.1) Par.?

tasya śabdaṃ guṇaṃ vidyānmūrtiśāstravidhānavit // (3.2) Par.?

caraṇaṃ mārutātmeti prāṇāpānau ca tanmayau / (4.1) Par.?

sparśanaṃ cendriyaṃ vidyāt tathā sparśaṃ ca tanmayam // (4.2) Par.?

tataḥ pākaḥ prakāśaśca jyotiścakṣuśca tanmayam / (5.1) Par.?

tasya rūpaṃ guṇaṃ vidyāt tamo 'nvavasitātmakam // (5.2) Par.?

prakledaḥ kṣudratā sneha ityāpo hyupadiśyate / (6.1) Par.?

rasanaṃ cendriyaṃ jihvā rasaścāpāṃ guṇo mataḥ // (6.2) Par.?

saṃghātaḥ pārthivo dhātur asthidantanakhāni ca / (7.1) Par.?

śmaśru loma ca keśāśca sirāḥ snāyu ca carma ca // (7.2) Par.?

indriyaṃ ghrāṇasaṃjñānaṃ nāsiketyabhidhīyate / (8.1) Par.?

gandhaścaivendriyārtho 'yaṃ vijñeyaḥ pṛthivīmayaḥ // (8.2) Par.?

uttareṣu guṇāḥ santi sarve sarveṣu cottarāḥ / (9.1) Par.?

pañcānāṃ bhūtasaṃghānāṃ saṃtatiṃ munayo viduḥ // (9.2) Par.?

mano navamam eṣāṃ tu buddhistu daśamī smṛtā / (10.1) Par.?

ekādaśo 'ntarātmā ca sarvataḥ para ucyate // (10.2) Par.?

vyavasāyātmikā buddhir mano vyākaraṇātmakam / (11.1) Par.?

karmānumānād vijñeyaḥ sa jīvaḥ kṣetrasaṃjñakaḥ // (11.2) Par.?

ebhiḥ kālāṣṭamair bhāvair yaḥ sarvaiḥ sarvam anvitam / (12.1) Par.?

paśyaty akaluṣaṃ prājñaḥ sa mohaṃ nānuvartate // (12.2) Par.?