Texts

bhīṣma uvāca / (1.1) Par.?

bhūtānāṃ guṇasaṃkhyānaṃ bhūyaḥ putra niśāmaya / (1.2) Par.?

dvaipāyanamukhād bhraṣṭaṃ ślāghayā parayānagha // (1.3) Par.?

dīptānalanibhaḥ prāha bhagavān dhūmravarcase / (2.1) Par.?

tato 'ham api vakṣyāmi bhūyaḥ putra nidarśanam // (2.2) Par.?

bhūmeḥ sthairyaṃ pṛthutvaṃ ca kāṭhinyaṃ prasavātmatā / (3.1) Par.?

gandho gurutvaṃ śaktiśca saṃghātaḥ sthāpanā dhṛtiḥ // (3.2) Par.?

apāṃ śaityaṃ rasaḥ kledo dravatvaṃ snehasaumyatā / (4.1) Par.?

jihvā viṣyandinī caiva bhaumāpyāsravaṇaṃ tathā // (4.2) Par.?

agner durdharṣatā tejastāpaḥ pākaḥ prakāśanam / (5.1) Par.?

śaucaṃ rāgo laghustaikṣṇyaṃ daśamaṃ cordhvabhāgitā // (5.2) Par.?

vāyor aniyamaḥ sparśo vādasthānaṃ svatantratā / (6.1) Par.?

balaṃ śaighryaṃ ca mohaśca ceṣṭā karmakṛtā bhavaḥ // (6.2) Par.?

ākāśasya guṇaḥ śabdo vyāpitvaṃ chidratāpi ca / (7.1) Par.?

anāśrayam anālambam avyaktam avikāritā // (7.2) Par.?

apratīghātatā caiva bhūtatvaṃ vikṛtāni ca / (8.1) Par.?

guṇāḥ pañcāśataṃ proktāḥ pañcabhūtātmabhāvitāḥ // (8.2) Par.?

calopapattir vyaktiśca visargaḥ kalpanā kṣamā / (9.1) Par.?

sad asaccāśutā caiva manaso nava vai guṇāḥ // (9.2) Par.?

iṣṭāniṣṭavikalpaśca vyavasāyaḥ samādhitā / (10.1) Par.?

saṃśayaḥ pratipattiśca buddhau pañceha ye guṇāḥ // (10.2) Par.?

yudhiṣṭhira uvāca / (11.1) Par.?

kathaṃ pañcaguṇā buddhiḥ kathaṃ pañcendriyā guṇāḥ / (11.2) Par.?

etanme sarvam ācakṣva sūkṣmajñānaṃ pitāmaha // (11.3) Par.?

bhīṣma uvāca / (12.1) Par.?

āhuḥ ṣaṣṭiṃ bhūtaguṇān vai bhūtaviśiṣṭā nityaviṣaktāḥ / (12.2) Par.?

bhūtaviṣaktāścākṣarasṛṣṭāḥ putra na nityaṃ tad iha vadanti // (12.3) Par.?

tat putra cintākalitaṃ yad uktam anāgataṃ vai tava saṃpratīha / (13.1) Par.?

bhūtārthatattvaṃ tad avāpya sarvaṃ bhūtaprabhāvād bhava śāntabuddhiḥ // (13.2) Par.?